Stanislav Tarasov | Konuk Yazar , Abhazya haberleri

STANİSLAV TARASOV “ANKARA VE BAKÜ, ERİVAN İLE NE ZAMAN VE NASIL UZLAŞACAK!”

25/07/2020. Moskova. 24 Temmuz 2020. REGNUM. Foto: İvan Shilov. Çeviri: Fatih Atan (A’tanba - Тванба). Azerbaycan Devlet Başkanlığı Danışmanı Hikmet Hajiyev, 2008 modelinin Transkafkasya'sında bir güvenlik sistemi oluşturmak için bir şekilde modernize edilmiş bir Türk projesi önerdi: “3+1” Birliği, Bakü - Ankara - Moskova ve artı olarak Ermenistan ittifakını içeren ama yine İran olmadan. Bu mantık mutlaka "Ermenistan'ın Batı ve NATO ile yakınlaşma için gerçek fırsatlar yaratmak" amacıyla Erivan'la yakınlaşma yolunda Azerbaycan ve Türkiye tarafından adımlar atılmasını öngörmektedir.

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'na gelecek olan kişi şimdilik yolda iken, Azerbaycan devlet başkanı danışmanı ve yönetimin dış politika bölüm başkanı Hikmet Hajiyev, cumhuriyetin dış politikasının ana habercisi ve moderatörü olarak görev yapıyor. Azerbaycan-Ermenistan sınırındaki "Tovuz krizi" sonrasında uygulamaya konması muhtemel olan ülkenin dış politikasında yeni yönler belirlemeye başlayan oydu. Rus Kommersant gazetesine verdiği röportajda Hajiyev:“ Bizler görüyoruz ki, şu anda Rusya ve Türkiye'nin stratejik çıkarları Güney Kafkasya bölgesinde, Karadeniz ve Hazar Denizi'nde barış, güvenlik ve işbirliği sağlama gereksinmesinde bir araya geliyor. Bu aynı zamanda hem Rusya'nın hem de Türkiye'nin yararınadır. Sonunda Ermenistan'ın da çıkarına olacak. Ancak bazı üçüncü tarafların katılımı Azerbaycan'ın çıkarına değildir” dedi.

Hajiyev, birçok soruyu gündeme getiren ilgi çekici bir formül ortaya koydu. Ağustos 2008'de Rusya ve Gürcistan arasındaki savaştan sonra Türkiye, "Kafkasya'da İstikrar ve İşbirliği Platformu" oluşturma önerisinde bulundu. Bu projenin bir çeşidi Gürcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Rusya ve Türkiye ("beş" veya "3 + 2" formatında) arasında işbirliğini sağlamıştır. Daha sonra Ankara, BM'nin müzakerelerde de yer alması gerektiğini duyurdu. Gördüğünüz gibi, “beş” formatı, AB ve ABD arasındaki işbirliğinin yanı sıra bölgesel oyuncularından biri olan İran’da bu oyunun dışında kaldı. Türkiye bunu Tahran ve Washington arasındaki gergin ilişkilere bağladı ve bu da "projenin uygulanmasını ciddi şekilde zorlaştırabilir"di. Ankara, Transkafkasya'da burada Rusya ile eşit bir temelde hareket ederek bir yer kazanmak istedi. 7 Ekim 2008'de Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov Rossiyskaya Gazeta ile yaptığı röportajda şunları söyledi: “Türkiye'nin bölge ülkeleri tarafından Kafkasya'da ortak bir güvenlik platformu oluşturma düşüncesi, Türk diplomasisinin çabalarını yansıtmaktadır; Türkler, benim açımdan, anın benzersizliğini zamanında anladılar, bu da onlara bu bölgedeki varlıklarını sunma hakkı verdi.”

Ve sadece bu değil. Bu jeopolitik değişiklikler, İttifak'ın üyesi olan Transkafkasya ülkelerinin dış politika fırsatlarını sınırlayacaktır. Türkiye ile Ermenistan arasında "futbol diplomasisi" yaşanmış olmasına rağmen, genel olarak bu girişiminin arkasından hiçbir şey gelmedi. Ekim 2009'da, Türkiye ile Ermenistan arasındaki diplomatik ilişkilerin restorasyonunu ve iki ülke arasındaki sınırların açılmasını sağlayan Zürih Protokolleri ortaya çıktı. Gürcistan'ı bu projenin dışında bırakırsanız, Hajiyev 2008 modelinin bir biçimde modernize edilmiş bir Türk projesi öneriyor: “3+1” Birliği, Bakü - Ankara - Moskova ve artı olarak Ermenistan ittifakını içeren ama yine İran olmadan. Belki de başkan danışmanı, Tahran'ın bağlantısının projenin uygulanmasını zorlaştıracağına inanıyor. Ama bunlar görünürdeki nedenler, kesinlikle görünmez olanlar var. Ayrıca, önerilen sürecin mantığı bir Türk uzmanın yazdığı gibi, Bakü ve Ankara'yı "Ermenistan'ın Batı ve NATO ile yakınlaşma için gerçek fırsatlar yaratmak" amacıyla Erivan'la yakınlaşma yolunda adımlar atmaya mecbur kılıyor. Ancak şimdiye kadar böyle bir yakınlaşma bir fantezi olarak algılanıyor, çünkü Azerbaycan-Ermeni sınırı alanındaki son çatışma, tarafları birbirinden daha da fazla bir biçimde uzaklaştırdı. Evet ve Türkiye, Rusya'nın aksine, gerektiğinde savaşa girmeye hazır olduğunu belirterek Azerbaycan'ın yanında yer aldı.

Bugün, Hajiyev'in "yeni fikirleri" ışığında, Bakü ve Ankara'nın Dağlık Karabağ çatışması sorununu nasıl çözecekleri ve uluslararasılaşmadan kaçınmanın mümkün olup olmadığı belli değil. Ayrıca Ermenistan ve Azerbaycan ile 660 kilometrelik sınırı olan İran, bölgedeki tarihi çıkarları hakkında daha ısrarlı bir şekilde hareket edebilir. Tahran temsilcileri her zaman bölgede sadece Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Rusya, İran ve Türkiye olmak üzere bölgesel güçlerin olması gerektiğini belirtmişlerdir. Fakat aynı zamanda İranlılar Ankara'nın orada güçlenmesine sert tepki gösterdi. Ağustos 2008'de yapılan beş günlük bir savaştan sonra Tahran, Transkafkasya bölgesinde "yerel güçler" - "3 + 3" formatında (Transkafkasya cumhuriyetleri artı Türkiye, İran ve Rusya) güvenlik sağlamak için kendi versiyonunu önerdi. İranlılar, Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki tartışmalı konuların "çatışmanın tarafları tarafından çözülmesi gerektiğine" ve kendileri de "bu bölgelerde konuşlandırılabilecek barışı koruma güçlerinin bileşimi hakkındaki görüşlerini ve konumlarını ifade etmeye hazır olduklarına" inanıyorlardı.

Bununla birlikte, Ermenistan'da, hava saldırılarına karşı korumanın uygulanacağı ve insansız hava araçlarına karşı koyma yöntemlerini incelemeye odaklanacak olan, Ermeni-Rus ortak hava savunma sistemi birimlerinin büyük ölçekli bir uygulaması başlatıldı. Herkes kendi işiyle meşgul.

Kaynak: https://regnum.ru/news/polit/3019005.html