Stanislav Tarasov | Konuk Yazar , Abhazya haberleri

NATO, Güney Kafkasya’da

STANİSLAV TARASOV “NATO, GÜNEY KAFKASYA’DA YENİ BİR SAVAŞ YOLU AÇIYOR!”

14/07/2016. Stanislav Tarasov. 10 Temmuz. REGNUM. Çeviri: Fatih Atan (Atanba). İngiliz Kafkasya ve Atlantik Ötesi Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Ziba Norman, Varşova’da düzenlenen NATO zirvesine katılan Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan liderlerinin katılımı ile oluşan yeni konumu değerlendirirken “Batı İttifakı ve NATO için bu çok önemli bir andır” dedi. Norman, Brexit, Avrupa’da barışı korumuş olan eski ittifaklar yapısının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini gösterdi – dedi – “Burada önemli olan NATO, Varşova zirvesinde, AB’de ki çatlaklara rağmen, Avrupa’ya güçlü ve sağlam bir irade bağlılığının sürdüğünü göstermektedir.” Norman’a göre “NATO, Avrupa’nın doğu bölgesindeki genişleme ve güvenliğini sağlama almak için NATO’ya üye olmayan ülkeler ile ilişkilerini de derinleştirmek durumundadır” ve “bizler, önümüzdeki aylarda, NATO ile Azerbaycan arasında çok daha derin ilişkilerin gelişebileceğini göreceğiz.” Sonrası: “Şimdi, yeni ittifakların oluşumu yeni avantajlar getirmesi mümkündür”. Bu yönü ile, NATO’nun Varşova zirevesinde ele alınan konular içerisinde Dağlık Karabağ sorunu da gündeme getirildi (Aslında bu sorun AGİT Minsk Gurubu sorumluluğunda olmasına rağmen), gelişigüzel bir karakter taşımıyor ve Norman “NATO'nun, gecikmeden çatışma konusunun çözümünde ilerlemeyi düşünmesi gerekiyor ve onların bunu yapabileceğini düşünüyorum.” Dedi.

Ancak nasıl? Bu arada, Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, NATO’nun Varşova zirvesinde yapmış olduğu konuşmada, Dağlık – Karabağ sorunun bu zirvede konuşulmasına karşı çıktı. 2014 Eylül ayında Galler’de düzenlenen NATO zirevesindeki sonuç bildirgesinde Dağlık Karabağ sorunu konusunun da bulunduğunu anımsayalım. Sarkisyan, konuşmasında “Karabağ sorunu ile ilgili olarak, AGİT (AGİT Minsk Gurubu) sağduyu ve kabulü koşulu belgeye eklenmelidir” itirazını belirtti. O zaman, iki seçenek ortaya çıktı: AGİT Minsk Gurubu konumu ve Türkiye’nin etkin bir biçimde Azerbaycan’ı destekleyen çözünürlülük. Şimdi, Varşova’da da aynı konum gerçekleşti. Bir tarafta, Azerbaycan ve Ermenistan devlet başkanları, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ve Fransa Devlet Başkanı François Hollande ile, AGİT Minsk Gurubu Eşbaşkanları ile Viyana ve St. Petersburg’da sorunun çözümü için gerekli adımların atılması amacıyla düzenlenen toplantılar konusunu görüştüler, diğer tarafta ise – NATO, Varşova zirvesinde, konu hakkında okunan soyut bildiri: “Biz, Azerbaycan’ın bağımsızlık ve egemenliğini, toprak bütünlüğünü destekliyoruz. Güney Kafkasya’da varolan sorunların uluslararası hukuk normlarına, Helsinki Nihai Senedi ve BM Koşullarına bağlı olarak, barışçıl yollardan çözülmesi çalışmalarını desteklemeyi sürdürüyoruz”.

Galler’deki NATO zirvesinden, Varşova Atlantik Zirvesine kadar iki yıl geçti ve eğer, Nisan ayı başında taraflar arasında, neredeyse bölgesel bir savaşa yol açabilecek çatışmaları saymaz isek, savaşın dışında net olarak, bu alanda ne değişti? Gelecekte ve şimdi de benzeri mi olacak? Bakü, Varşova Bildirgesi sonrası, umutlarını, sorunun çözümünde gerçek gündemden (Birinci seçenek) vazgeçerek, “geniş bir çözünürlülük” gibi göstererek, (ikinci seçenek) yerlerini değiştirerek, bir zafer gibi sundu. Bundan dolayıdır ki Ermenistan Dışişleri Bakanı Eduard Nalbandyan, Varşova’da düzenlediği basın toplantısında bu gelişmeleri çürütmek amacı ile “Azerbaycan, bir kez daha aynı biçimde davranıyor, bende dedim ki, NATO zirvesi sonuç bildirgesi, sorunun çözümü ile ilgili değilde Bakü’nün tanımlamalarını destekleyen genel ifadelerden oluşuyor. Elbette ki herşey o biçimde gelişmiyor. Sizler biliyormusunuz ki, ABD ve Fransa – AGİT Minsk Gurubu eş başkanlarından her biri – Kuzey Atlantik İttifakı’nın birer parçası olarak ve Rusya, sorunun çözümüne ilişkin, beşli toplantılarda, Dağlık Karabağ sorununun çözümüne ilişkin olarak ortak girişimlerin bir parçası olarak hareket edilmesi gerektiği konusunda net bir tutum içerisinde bulundular” dedi. Bunun hakkında – Bu özel aşamada – Azerbaycan ve Ermenistan Devlet başkanlarının, 16 Mayıs’ta Viyana’da ve 20 Haziran’da St. Petersburg’da yapılan toplantılarda varılan anlaşmaların ayrıntılı bir biçimde uygulanmasıdır. Ancak, İngiliz Kafkasya ve Atlantik Ötesi Araştırmaları Enstitüsü Müdürü ;Ziba Norman’ın tanımlanmaları ne kadar gerçekçi ve NATO üyeleri – ABD ve Fransa’nın bu anlaşmaların uygulanmasında objektif davranması gerekirken, NATO neden bu oyunu oynuyor?

Atlantik Birliği Başkan Yardımcısı Aleksandr Vershbow, geçtiğimiz günlerde Washington Post’a yaptığı açıklamada “Bizim, Rusya ile uzun süreli bir stratejik rekabet içerisine giriyor gibi bir görüntümüz bulunuyor” dedi. NATO’nun askeri altyapısı, Rusya sınırında etkin bir biçimde bulunuyor, şimdilik batı yönünde. Şimdi, İttifakın ilgi alanı Güney Kafkasya bölgesine doğru olabilir. NATO yapılanması, zaten Rus “Tehdidi” nedeniyle Gürcistan’a yerleşti. Abhazya Dışişleri Bakanı Vyacheslav Chirikba geçenlerde “Abhazya ve Gürcistan arasındaki çatışma ortamı ortadan kalkmamıştır, bu Tiflis’in sorunların silahlı ortam içerisinde çözülmemesi anlaşmasınını kabul etmemesinden kaynaklanmaktadır” dedi. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, geçtiğimiz günlerde Gürcistan’ı ziyaret etti. Bu gelişmenin ardından, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, İttifakın Varşova Zirevesi sonuçlarını açıkladığı basın toplantısında Sonbahar’da Gürcistan’I ziyaret edeceğini söyledi. Stoltenberg “Bizler, Bükreş zirvesinde alınan kararlar konusundaki destek konumumuzu sürdürüyoruz, bununla birlikte bizler, Gürcistan’ın toprak bütünlüğü ve egemenliğini destekleyen güçlü bir mesaj veriyoruz. Bizim, mevcut önlemler paketinin içerisinde, farklı uygulamalarımız, bu ve buna bağlı bir nedenimiz bulunmaktadır. Bizler, Gürcistan’a eylemsel ve siyasal olarak destek vermeyi sürdüreceğiz” dedi.

Gürcistan Dışişleri Bakanı Mihail Janelidze, daha da ileri giderek “NATO’nun Güvenlik kavramı, Karadeniz ve Doğu Avrupa ülkelerinin savunmasını güçlendirmesi açısından önemlidir” vurgulamasında bulundu. Bu arada, geçenlerde, Gürcistan’ın yakın tarihinde ilk kez, yeni Amerikan askeri teknik ve techizatını kullandığı, ABD ve Gürcistan Silahlı Kuvvetleri tarafından Noble Partner 2016 adı altında ortak askeri tatbikat düzenlendi, Rusya Dışişleri Bakanlığı, gelişmeler ile ilgili olarak “Bizler, NATO’nun Gürcistan toprakları üzerindeki askeri “hareketliliğini”, Güney Kafkasya!daki askeri – siyasal ortamı karıştırmayı amaçlayan, provokatif bir adım olarak görüyoruz. Buna, büyük ölçüde, Washington ve müttefiklerinin, Tiflis’in intikamcı özlemlerine göz yumması yol açmaktadır” açıklamasında bulundu. Bu Gürcistan için ilk gün değil, eski devlet başkanı Mihail Saakaşvili ve destekçilerinin, Brüksel ile birlikte, Füze Savunma Siteminin (PRO) yerleştirilmesi amacıyla, halka sunum planlarının bulunduğu söylentileri yapılmaktadır. Eğer bizler, NATO’nun bölgede “Şemsiye” altında ittifak arama içierisinde olduğunu söylemek istersek, Brüksel’in, Azerbaycan ile etkin bir ilişki kurması mümkündür, aslında Gürcistan ile stratejik bir ittifak içierisinde görülmektedir, ancak son zamanlarda, Azerbaycan, Dağlık – Karabağ sorununda Türkiye’nin, her türlü yardım ve desteğine daha fazla güvenmektedir. Ancak, şimdi, geçtiğimiz yıl Kasım ayında, Türk Hava Kuvvetleri tarafından düşürülen Rus Savaş Uçağı krizi, Türkiye Devlet Başkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan açıklama ile, Moskova ve Ankara arasındaki kriz aşılmaya başlandı, o, ülke içerisinde yaşanan ciddi olaylardan dolayı sıkıştı, yaşadığımız günlerde, Suriye ve Irak’la da, olduğu gibi, Güney Kafkasya’ya da karışmaktan sakınacaktır.

Bundan dolayıdır ki, Ankara ve Bakü arasındaki bağlantılar, ve NATO ile Azerbaycan arasındaki işbirliği, aynı prensipler ölçüsünde Gürcistan’ında ittifak ile olan bağlantısı, NATO’nun açıklamasında belirtildiği gibi “Toprak Bütünlüğünün Korunması” prensibinde yoğunlaşması olası dışı değildir. Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev’in Varşova’daki NATO zirvesinde yaptığı “NATO ve Azerbaycan ortaklığı, uluslararası hukuk ilkeleri ve güvenlik bütünlüğü” ve “NATO tarafından Azerbaycan’ın toprak bütünlüğü, bağımsızlığı ve egemenlik haklarına desteği, takdire şayandır”konuşması, bir rastlantı değildir. Aliyev, AGİT Minsk gurubu eş Başkanları açıklamaları ve AGİT temsilcilerinin statü hakkındaki konuşmaları hakkında, bunun sadece “İşgal altından Azerbaycan topraklarının kurtuluşu” durumunda mümkün olacağını söyledi.

Yani aşağıdaki kavramsal şema ortaya çıkıyor: Brüksel ve Tiflis’in gözünde “Saldırgan”, Moskova olarak görülüyor, Bakü’nün gözünde ise Ortak Güvenlik Anlaşması Organizasyonu (CSTO) “ОДКБ” çerçevesinde Moskova’nın desteklediği Erivan olarak görülüyor. Yani, Dağlık Karabağ’da Nisan ayında yaşanan savaş, Güney Kafkasya’daki yeni bir jeopolitik yapının gerçek nedenlerini ortaya çıkarır: Rusya’yı belirli bazı eylemler ile kışkırtmak, veya NATO tarafından yaratılan eylem algoritmaları ile bölgenin dışında bırakmak. Böyle bir askeri – politik “düzeltme” kimin yararınadır (Norman’ın dediği gibi) uzun düşünmek gerekmiyor. Böyle, politik bir eylem, uygulamada Güney Kafkasya ve komşu ülkeleri için ciddi sonuçlar doğurabilir. Ancak, Bakü’nün, Dağlık – Karabağ sorununu kendi oluşturduğu senaryodaki gibi çözümü – istediği hedefe ulaştığı anlamına gelmez. Azeri siyaset bilimci Zerdüşt Alizade, Haqqin portalına yaptığı açıklamada “Washington, sorunu, Azerbaycan lehine hangi konumda çözecek, bu ancak Ermenistan ve Rusya ile “Dalga Geçerek” mümkün. Ama neden?" dedi.

Kaynak: https://regnum.ru/news/polit/2155278.html