Olga Allenova | Konuk Yazar , Abhazya haberleri

16/06/2014. Değerli Abhazyam.com okuyucuları, Kommersant.ru Haber Ajansı muhabiri Olga Allenova’nın AbhazyaCumhuriyeti’nde yaşanan darbe girişimi ve sonrasında yaşanan gelişmeler hakkında yazmış olduğu haber – yorum yazısının tümü aşağıdadır.

Abhazya Cumhuriyeti’nde yaşanan siyasal olaylar, özellikle Abhaz Diasporası’nda yanlış bilgi ve haberler ile farklı biçimlerde yorumlanmakta, yaşanan iktidar değişikliği ile ilgili olarak yapılan çeşitli yorumlar ise kendisini Abhaz Diasporasının siyasal temsilcisi (!) olduğunu iddia Abhaz – Fed Yönetimi tarafından kalem silahşörleri vb. biçimde suçlanıyor.

Aslında Abhaz – Fed Yönetimini tarafından yapılan açıklamadaki “Bir takım çevrelerin ve internet şövalyelerinin soruna süslü kelimelerle demokrasi havarisi gibi yaklaşarak, ancak hastalıklı düşünceleriyle yayınladıkları yazılarında sorumsuzca kullandıkları darbe, kaos, tehdit, dayatma gibi kelimelerle algı yönetimine soyunarak, körük vazifesi yapmaları da Halkımızın binlerce yıllık birlik ve beraberlik ruhuna çarparak darmadağın olmuştur.” Deyimleri onların demokrasi hakkındaki düşüncelerini fazla lafa fırsat bırakmadan ortaya koyuyor.

Değerli okuyucular, konu hakkındaki geniş yorumumu daha sonraya bırakıyorum. Sadece Türkiye’de değil dünyanın her yerinde Abhazya’da yaşanan siyasal gelişmeler hakkında yorum ve haber yapılıyor ve kimse de onlar hakkında “Hastalıklı Düşünce” türü yaklaşımlarda bulunmuyor.

Aşağıda “Kommersant.ru Muhabiri Olga Allenova’nın olaylar hakkındaki geniş haber – yorum yazısı bulunmaktadır.

Lütfen okuyalım, araştıralım, inceleyelim ve ondan sonra yaşanan her tür gelişmeye tarafsız olarak bakmayı öğrenelim.

Saygılarımla.

12 Haziran 2014.

Fatih Atan (A’tanba)

********

Abhaz Usulü Azil

OLGA ALLENOVA “ABHAZLAR YENİ DEVLET BAŞKANI’NDAN NE İSTİYORLAR?”

09/06/2014. Kommersant.ru. Çizim. Andrei Shelyutto. Abhazya’da İktidar Değişikliği Gerçekleşti: Düzenlenen sivil saldırılar sonrasında devlet başkanlığı ve televizyon binalarının işgal edilmesinin bir sonucu olarak Devlet Başkanı Aleksandr Ankvab istifa etti. “Kommersant” Haber Ajansı Özel Muhabiri Olga Allenova, Abhazya’da yaşanan iktidar değikliği ve siyasi partilerin devlet başkanlığı seçimi hakkındaki düşüncelerini incelemek amacı ile Abhazya’ya gitti ve yorum yazısı hazırladı.

Yeni yönetimin ilk günü. Abhazya Parlamentosu. Korumalar, artık kimseye sormuyor ben kimim, nereye gidiyorum. Merdivenlerde milletvekili Arthur Mikvabiya’yı görüyorum. O beni, devlet yönetiminin yasal yollarla görevden alındığını ikna etmeye çalışıyor.

Arthur – Burada hiçbir biçimde Maidan yaşanmadı – diyor. Bu bizim Abhaz Demokrasimiz –. İnsanlar devlet başkanı ile konuşmak istedi. Devlet Başkanı insanların yanına gelmedi. Halk onu seçti. Halk çözümledi, şimdi onlar için yeni devlet başkanı gerekiyor.

Bizler milletvekilleri ofislerine doğru giden koridorda yürüyoruz. Arthur, bana devlet başkanının görevden alınmasının prosedürünü açıklıyor.

Arthur – Devlet Başkanı beş gün Suhum’da bulunmadı – diyor. –. O Rus askeri üssünde kaldı. Ona göre, devlet başkanının yaşamı tehdit altında idi. Ancak nasıl bir tehlike – kimse söylemedi. Parlamento, devlet başkanının görevini yerine getiremediği kararını aldı.

Abhazya Cumhuriyeti yasalarına göre, parlamento, sadece devlet başkanı görevini yerine getiremez duruma gelirse seçimleri yenileme hakkına sahip olabilir. Ancak, devlet başkanının görevini yerine getirip getiremedeği kararını sadece Abhazya Yüksek Mahkemesi verebilir. Parlamento, Yüksek Mahkemeye başvuruda bulunmadı. Bununla birlikte, Aleksandr Ankvab taraftarlarının, muhalefeti, anayasayı etkin bir biçimde ihlal etmekle ilgili suçlamaları, sadece bu olaylar sonrasında bir formalite olarak kaldı.

Söyleşinin yapıldığı odaya milletvekili Aslan Kobakhia girdi, söyleşiye katıldı:

Kobakhia – Devlet başkanı beş gün boyunca bir başka devletin topraklarında bulundu. Çünkü bu üs – Rus toprakları idi. O yasal olarak Abhazya toprakları dışarısında bulunuyordu. Ülke, yönetimsiz durumda idi. Parlamento, var olan çatışma ortamını yatıştırmak ve yasal çerçeve içerisinde kalınması amacı ile bu kararı aldı. Gecikme, ölümcül sonuçlara yol açabilirdi.

Kobakhia – ayrıca olayların Ukrayna’daki gelişmelere benzetilmesinin “uygunsuzluğu” hakkında da görüşlerini belirtti: “Ukrayna’da yaşanan senrayoların hiçbirisi burada yaşanmadı. Muhalefete dışarıdan destek olmadı. Burada hiç kimse birbirine ateş etmek istemiyor. Bizde bu konu ile ilgili bir deyim olduğunu biliyor musunuz? Silahı çıkartmak kolaydır. Ateş etmek zordur. Ancak sen silahı çıkartmış isen ateş etmek zorundasın. Çünkü silahların hepsi saklandı”.

Ben muhalefete, Aleksandr Ankvab’ın hataları karşısında neden yeni yasal seçimlerin beklenmediği sorusunu sordum.

Abhazya yasalarına göre, Abhazya parlamentosu, sadece devlet başkanı görevlerini yerine getiremez duruma düşerse erken seçim için gün belirleme hakkına sahip bulunuyor.

Arthur – Devlet Başkanının akrabası ve diplomatik konuşmaya çalışıyor. O, Abhazya’nın reforma gereksinimi olduğunu söyledi. Siyasal ve ekonomik anlamda. Devlet Başkanı dikey bir yapı inşa etti, onun kişisel katılımı olmadan herhangi bir sorunun çözümüne cesaret edilemedi. Rusya, Abhaz bütçesini besliyor. Ancak Rusya’ya umut etmek olmaz – o diğer bir ülke. Abhazya’nın kendisine ait bir ekonomisi bulunmuyor. Sosyal gerginlikler artıyor. 40 bin emekli Rusya’dan yaklaşık – 3000 ruble – Abhazya’dan – 500 Ruble – maaş alıyor. İnsanlar, Rusya’dan emekli maaşı almak için belge oluşturmaya çalışıyor. Yoksulluk sınırının altında birçok insan bulunuyor. İş kurma girişimi yok. Küçük ölçekli tarım üretimi bulunuyor, ancak ihracat çok az. Yoksullukla kimse mücadele etmiyor. Toplumdaki farklılaşma açık gözle görülebilir: Suhum caddeleri pahalı otomobillerle dolu ve köylerde insanlar bir geçimlik ekonomik yaşam koşullarında yaşıyor.

Milletvekili Mikanba – Abhazya tarihi, devre, devre gelişme göstermiştir- düşüncesinde olduğunu belirtti. – Vladislav zamanında (Abhazya’nın 1. Devlet Başkanı Vladislav Ardzınba. - “Devlet”) Gürcistanla savaş yaşandı, ambargo vardı ve bağımsızlığı korumak ve ayakta kalmak gerekli oldu. Sergey zamanında (İkinci devlet başkanı Sergey Bagapş. - “Devlet”) Rusya Abhazya’yı tanıdı, bütün devletler arası anlaşmaları imzalandı, devletin oluşumuna başlandı. Ankvab’dan önce, reform düzenleme çalışmaları durdu. Kapitalist tip devlet yapısını sovyet sistemleri ile yönetemezsiniz. Ben her zaman için devlet başkanına, reformlar yukarıdan gelir ve devrimler – aşağıdan. Gelir diye söyledim. Ve her zaman komşu ülkeye güvenemezsiniz.

Ve nereden alınmalı bu para, eğer komşu devletten değilse? – diye soruyorum. – Abhazya’daki para nereden? Turizm sektörü gelişmiş değil, büyük işletmeler ve güçlü vergi mükellefleri yok…

Aslan Kobakhia – Bizi diğer bir devlet besleyecekse bizler, böyle bir modeli kabul etmiyoruz. – dedi. Bizler, bir başkasının sırtından geçinmek istemiyoruz. Eğer bizlere, Abhazya’ya yardım etmek istiyorsanız 15 yıllık kredi verin. Düşük bir yüzdeli faiz ile. Bize 3 Milyon $ verin. Neleri inşa edeceğimize ve ekonomimizi nasıl geliştireceğimize bizler karar verelim. Bizler, Rusya’ya arkamızı dönmeyeceğiz. Ancak bizleri bağımlı hale getirmeyin. Bizler dostluk istiyoruz.

Milletvekilleri, Rusya’ya olan finansal bağlılığın, sadece bağımsızlığın değil, aynı zamanda geleceğin de tehlikeye gireceğine inanıyorlar. Rus parası bitecek – ve bu Abhazya’da ilk olarak yaşanacaktır. Eğer Rusya’nın güvenliği altında yaşıyorsanız, Rusya’ya girin. Eğer bağımsızlığını korumak istiyorsan parayı almayacaksın. Bu belki de Abhaz toplumunun karşı karşıya kaldığı en ciddi sorun olarak duruyor.

2010 – 2012 yılları arasında Rusya tarafından Abhazya’nın sosyal – ekonomik kalkınma kapsamlı planı çerçevesinde, Abhazya’ya 10,8 Milyar Ruble tahsis edildi. Ayrıca, 2013 yılında 1,8 Milyar Ruble tahsis edildi. Plan, Abhaz ve Rus Taraflarınca kabul edildi. Çözüm olarak, finansal desteğin alt yapı yatırımlarına harcanması kararına varıldı. Yollar onarıldı. Çocuk yuvaları. Okullar. Kültür Evi. Tvarchal’da havuz. Suhum’da stadyum inşa edildi. Aleksandr Ankvab sürekli olarak sosyal alt yapının geliştirilmesinin geleceğe olan yatırım olduğunu vurguladı – bu ulusun gelişmesine bir yatırımdır. Er ya da geç bu yatırımlar sonuç verecektir. Ve eğer, bir ülkede, yollar, stadyumlar, okullar normal ise, o ülkeye yatırımcılar gelir. Alaksendr Khlopoin, Abhazya'daki yatırımları denetlemek amacı ile Abhazya’ya geldiğinde, yapılan inşaat çalışmaların değil beş yıl, elli yıllık alt yapı oluşturduğunu, inşaatlardaki titiz çalışmalar nedeniyle de inşaat firmaları ve Abhazya Devlet Yönetimini övücü konuşmalar yapmıştı. Ancak muhalefet ise, okullar ve hastaneler, bütçe kapsamında bulunmuyor ve kapsamlı planın doğru uygulanmadığını söylüyorlar. Birçok kişi, Abhazya devlet başkanının kapsamlı planı değiştirmesi ve bu konuda ısrarlı olması gerektiğine inanıyordu. Bunların yerine, fabrika, turistik tesisler konulmalı idi.

Arthur Mikvabiya – Rusya, şimdiye kadar Abhazya’da 12 milyar Ruble harcadı, ancak bu paralar ile stadyumlar, okullar, çocuk yuvaları inşa ediliyor – Bu çok güzel, ancak bizim bütçemizi doldurmuyor. Yaşam içerisindeki ekonomiyi geliştirmek gerekir.

Rusya Abhazya devleti çalışanlarını besliyor. Ancak, bu Rusya için bir güven unsuru olamaz – bu başka bir ülke.

Söyleşide milletvekilleri, neden tam da şimdi, turizmi etkileyeceği bilinen, tatil sezonunun başında, muhalefet tarafından darbe girişiminde bulunulduğu konusuna net açıklık getiremediler. Birçok özel otel, kafe, restoran sahibinin neler söylediğini biliyorum: Onlar, Abhazya’ya olan turist akışının, Sochi ve Kırım’daki turistik bölgelere kaydırılabileceğini düşünüyorlar. Artık bunun gerçekleştiğini, Sochi’ye çok az turist geldiğini ve Rus – Abhaz sınırında, sezonun en yoğun döneminde, sorunlar ortaya çıkaran uzun süreli yenileme çalışmalarının başladığını ve bunun hala bitirilmediğini söylüyorlar. Ancak, Abhaz muhalefeti, tam da turistin getireceği geliri bekleyen kendi akrabalarını ve dostlarını, bu olayın kasten yapılmadığına inandırması çok zor. Abhaz toplumu çok küçük ve birbirine bağlı. Diğer taraftan sana para veriyorlarsa, turist olmadan da yaşanabilir.

Aleksandr Ankvab diğer bir nedeni adlandırdı: Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı’na düzenlenen suikast girişimi nedeni ile dokuz kişi sanık tutuklu olarak yargılanıyor. Ve bu etkili suç gurubu, yargılama sürecini etkileyebileceğini umuyor. Ankvabın açıklamasından, bu etkili gurubun, kendisinin muhalefetin miting yaptığı alana gelmesi durumunda öldürülmesi için kışkırtıcı bir çalışma yaptığı anlaşılıyor. Bu konu hakkındaki sorularıma yetkili ve güvenlik görevlileri doğruluğu konusunda yanıt veriyorlar, ancak isim vermiyorlar. Suç tehlikeli ve hala toplumu etkiliyor. Eski devlet yöneticilerinin belirttiğine göre, tam da bu yüzden, Ankvab o insanların karşısına çıkmadı ve o akşam, muhalefet güçlerinin devlet başkanlığı binasına saldırdığında Rus Askeri üssüne gitti. Devlet Başkanlığı koruma amirinin, onun devlet başkanlık binasından ayrılmaması halinde, kalabalığın devlet başkanlık bürosuna saldırması sonucunda devlet başkanlık koruma muhafızlarının kitlenin üzerine ateş açacağını belirttiğini söylüyorlar.

Savcılar, Aleksandr Ankvab üzerine girişilen saldırıların, suç örgütü lideri Pavel Ardzınba tarafından yönlendirildiğinden şüphe duyuyorlar. Pavel Ardzınba gurubu, Abhazya’nın ilk Devlet Başkanı Vladislav Ardzınba’nın yönetimi sırasında gelişti – devlet başkanı, yaşamının son yıllarında çok hasta idi ve akrabalarını dizginleyemezdi. Aleksandr Ankvab, Gürcü – Abhaz sorununa kadar Gürcistan SSC’de İçişleri Bakanı görevini yaptı, 1992 – 1993 yıllarında, Abhazya İçişleri Bakanlığı Kriminal Suçlar ve Suç Örgüt Sorumluları Bölüm Başkanlığı görevini yürüttü. Bu insanların savaş sonrasında Ankvab’ın cumhuriyet dışına çıkarılmasını sağladıkları söyleniyor. Ve, bu insanlar, onun 2004 yılında Devlet Başkanlığı seçimlerinde adaylığını açıklaması sonrasında, adaylığının engellenmesi için çalışıyorlardı. Yüksek Seçim Komisyonu, Abhazya’da yetersiz süre yaşadığını gerekçe göstererek Ankvab’ın adaylık başvurusunu reddetti. Ankvab, diğer bir devlet başkan adayı olan Sergey Bagapş’ı destekledi ve Bagapş kazandı. Moskova, seçimler sırasında Sergey Bagapş’ın karşısında olan diğer adayı destekledi – Eski Abhazya KGB Başkanı olan Raul Hadjimba. YSK Bagapş’ın devlet başkanlığı seçimini kazandığını açıkladığı zaman, Moskova, tam da Mandalina sezonunun ortasında sınırı kapattı ve Abhazlar, bir kaç ay mallarını satmak için Rusya’ya gidemedi. Ancak Abhazlar korkmadı. Bagapş devlet başkanı oldu. Moskova ile Bagapş arasında süren uzun görüşmeler sonrasında, o bir düşman değil dost olduğuna Kremlini ikna etmeyi başardı. Ve öyle de oldu. Sınırdaki ambargo kalktı. Bagapş’ın iyimser bir karakteri vardı, herkesle görüşmeyi başardı. Kremlinle, muhalefetle, iş adamları ile. Ancak o 2011 yazında Türkiye’ye düzenlemiş olduğu diplomatik ziyaret sonrasında rahatsızlandı ve kısa bir sure sonrasında Moskova’da hastanede yaşamını yitirdi.

2011 yılındaki erken devlet başkanlığı seçimleri sırasında Ankvab’ın iki ciddi rakibi bulunuyordu – Muhalefet lideri Raul Hadjimba ve Abhazya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Sergey Şamba. Ankvab, 1. Tur seçimlerde zaferi kazandı, çünkü ondan yolsuzluklara karşı mücadele etmesi bekleniyordu. O eski düşmanları ve yeni saldırılara karşı mücadele verdi. Son suikast girişimlerinden birisinde, iki koruma yaşamını yitirdi, nerede ise kendisi de yaşamını yitirebilirdi. Ankvab yaralandı. Şimdi ise onun kriminal suçlarla etkin bir biçimde mücadele etmediğini söylüyorlar.

Abhaz blog yazarı Ahra Smır, Abhazya’daki siyasi krizin “Silahlı Çatışma” havası vermediğine inanıyor. Siyaset Uzmanı Liana Kvarhelia, Ankkvab’ın hala halk desteğine sahip olduğuna inanıyor. “O, yüzlerce hektar alana meyve ağacı dikti, bitkilerin ilaçlanması gibi köylülerin ve tarım ekonomisi kültürünün bir sonraki yılda ürün alması, gelişimi için on yıllık bir seferberlik başlattı ve köylüler kendi geleceklerini gördüler”. Liana aynı zamanda, Ankvab’ın köylülere ve birkaç zengine destek verdi, orta sınıfı yok etti ve orta sınıf onu affetmediğini belirtti.

Eski devlet başkanının Suhum’daki ana destekçileri arasında Ankvab’ın görevden uzaklaştırılması konusunun bir başka rivayeti tartışılıyor. Bu rivayete göre, Rusya Federasyonu Devlet Başkan Danışmanı Vladislav Surkov’un 2013 yılında Abhazya’da denetimlerde bulunduğu sıradaki komplo görüşmelerinde bulundu. Devlet yönetiminde yaşanan görev değişikliğinin hemen sonrasında, eski Parlamento Başkan Yardımcısı İrina Agrba yaptığı açıklamada “Surkov, Abhazya ziyareti sırasında, devlet yönetiminden daha fazla muhalefet ile bir araya geldi” dedi.

Ayrıca, Kremlin’in BDT, Abhazya ve Güney Osetya ile İlişkiler Bölüm Başkan Yardımcısı Mikhail Mamonov’un tüm görev dönemi boyunca, neredeyse Abhazya’ya çok az geldiği konuşuluyor. Ve geldiğinde çok sık bir biçimde muhalefet ile bir araya geldi. Onun davranışları Ankvab’ı sinirlendiriyordu, bir keresinde Mamanov onunla görüşmek için geldiğinde bekleme salonunda birbuçuk saat beklemek zorunda kalmıştı. Kamu Odası Üyesi Asida Şakrıl “Sivil Toplum Kuruluş Temsilcileri ile yapılan bir toplantıda Vladislav Surkov bizleri Asistanı Mamanov ile tanıştırdı ve bu kişinin burada Rusya Devlet Yönetimini temsil ettiğini söyledi. Daha sonra bu kişiyi sadece muhalefet temsilcileri ile gördüm” dedi.

Milletvekilleri, Abhazya’nın Rusya’ya olan finansal bağımlılığı sadece onun bağımsızlığını değil, geleceğini de tehlikeye soktuğuna inanıyor.

Bizler, birkaç yıl önce adil olarak yapılan seçimler döneminde kurulan ofiste, büyük bir yuvarlak masada oturuyoruz – Ülkede sivil kontrolün yapıldığı ilk enstitüt.

Sosyal aktivistler – Rusya’nın Kırım’ı tanımasından kısa bir süre sonra, Surkov’un yardımcısı Mamanov’un ortaya çıktığını ve farklı siyasi partilerin Abhazya’nın Rusya’ya girişine nasıl baktıkları konusu ile ilgilenmeye başladığını söylüyorlar.

Siyasi Partiler – ona burada bu sorunun hiç kimse ile tartışılmamasının gerektiği söyledi. Vladislav Surkov, Mayıs ayının ilk yarısında buraya iki saatliğine geldi. Devlet başkanı ile buluştu ve sonra gitti. Ne olduğunu kimse pek anlayamadı, ancak devlet başkanına yakın olanların söylediğine göre, Abhazya ile Rusya’nın birlik ilişkileri (ассоциированных – Abhazyam.com) konusu görüşüldü.

8 Mayıs’ta Abhaz Diasporası’nın Moskova’daki etkin temsilcisi Taras Şamba bir söyleşide Abhazya ve Rusya’nın Birliği ilişkilerine gereksinim olduğunu açıkladı. Suhum’da bulunan bazı uzmanlar, bu söyleşinin özel olarak ortaya atıldığını söylüyorlar. Ertesi gün, Abhazya Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı ve Parlamento Başkanı aynı zaman içerisinde, bu tür ilişkilerin kabul edilemez olduğunu belirten açıklamalarda bulundular. 11 Mayıs Pazartesi günü Parlamento, benzer bir açıklama yaptı ve cumhuriyet içerisindeki siyasi partilerde aynı tavrı takındılar. (Taras Şamba Söyleşisi için Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/4517/taras-samba-soylesisi.html - Abhazyam.com )

Bununla birlikte, Asida Şakrıl, Surkov’un bu konuyu, devlet başkanlığı yönetimindeki kamu odayı yöneticileri ile düzenlenen sıradaki toplantıda yeniden gündeme getirdiğini söyledi. Şakrıl’ın belirttiğine göre, Surkov konuşmasına Rusya’nın zor bir dönemden geçtiğini söyleyerek başladı, ciddi zorluklarla karşı karşıya kaldıklarını belirtti; Hatta, batı toplumunun, Kırım’ın Rusya Federasyonu’na katılmasına göstermiş olduğu böyle bir tepkiyi 2008 yılında göstermediğini söyledi. Ve bundan dolayıdır ki, Rusya şimdi Abhazların desteğine gereksinim duyuyor. Ve Rusya, Abhazya tarafından Rusya’nın Ukrayna’daki eylemlerine destek verdiği açıklamalar için Abhazya’ya minnettar olduğunu belirtti. Ancak Eylül ayında NATO zirvesi yapılacak ve Haziran – Temmuz aylarında Gürcistan’ın katılım sorununun çözümü, AB ile olan ilişkileri ve Ukrayna’da yaşanan olaylar bağlamında, Gürcistan hakkında her konuda karar alınabilir. Şakrıl “Ve o, bunun Abhazya için bir tehdit anlamına geleceğini söyledi” – dedi. Ve bundan dolayıdır ki, Rusya ve Abhazya ilişkileri güçlendirilmelidir. O zaman ben ona Rusya ve Abhazya arasında çok iyi ortaklık ilişkilerinin olduğunu söyledim. Ancak, bizlerin şu anda kamu kurumlarının oluşumu ve güçlendirilmesi sağlanıyor ve bizler için bağımsızlığımız çok önemlidir. O soru sordu: “Neyle böyle bir anlaşma sizin bağımsızlığınızı tehdit ediyor?” Ben de ona, bizi böyle bir anlaşma için acele ettirmeyin, bizler bütün bunları incelemeliyiz dedim. Surkov ise “Önemli olan – geç kalmamak” dedi. “Apsnypress” Haber Ajansı, Vladislav Surkov’un Abhazya ve Rusya arasındaki birlik ilişkileri (ассоциированных отношениях – Abhazyam.com) ile ilgili soruya verdiği yanıtta Abhazya’nın bağımsızlığıan, egemenlik haklarına vurgu yaptığını kaydetti. “Apsnypress” Rusya Federasyonu Devlet Başkan Yardımcısı “Abhazya’nın devlet olmayı gerçekleştirdiğine inanıyorum. Var olan siyasi istikrardır, iktidarlar değişebilir” dediğini kaydetti.

Muhalefet tarafından devlet başkanlığına düzenlenen baskından iki gün sonra muhalefet tarafından oluşturulan Koordinasyon Konseyi (KSO) “Abhazya ve Rusya arasındaki stratejik ortaklığı yeni bir seviyeye getirecek olan yeni bir anlaşma” gereksinimi olduğunu belirten bir bildiri yayınlandı. STK’lar içerisinde ilişkide olduğum tanıdıklarımn düşüncesine göre, muhalefet temsilcileri yapmış oldukları bu açıklama ile açık bir biçimde Rusya ve Abhazya’nın birleşmesi fikrini tartışabileceklerine inandıklarını belirttiler.

31 Mayıs akşamı Parlamento, zaten Başbakan hakkındaki gensoru önergesini görüşmüştü, geç saatlerde erken seçim tarihini belirlemek üzere geç saatlerde bir toplantı düzenledi. Milletvekillerin sıralarının üzerinde “Rusya Federasyoni ile Stratejik Ortaklığın Geliştirilmesi” adı altında bir belge duruyordu. Bana bu belgeyi bana bir Abhaz parlamenter getirdi. Anlaşma Belgesi “Gürcistan’ın NATO’ya Giriş Sürecinin Aktif Duruma Geçmesi ve Gürcistan Toprakları Üzerindeki Askeri Üs Veri Tabanları” ve ayrıca “Kamu Sektörü Çalışanları ve Emeklilerin Maaşlarının Artırılması, Halkın sosyal Koruma Standartlarının Yükseltilmesi”. Parlamento, stratejik ortak olan Abhazya ve Rusya Federasyonu arasında yeni bir anlaşmanın geliştirilmesini öneriyor. Bu anlaşmanın bir bölümünde, Abhazya – Rusya sınırındakdenetimin ve gümrük kontrolünün basitleştirilmesi ve daha sonra kaldırılması öneriliyor; “Rusya Federasyonu ve Abhazya Cumhuriyetlerine ait bütün silahlı kuvvetleri ve güvenlik güçlerinin çalışma alanlarını koordine edecek ortak bir komuta merkezi” oluşturmak, ve ayrıca “bütün ticari – ekonomik engelleri kaldırarak ortak bir ekonomik alan” kurmak ve Abhazya’nın sosyal koruma standartlarını, emekli aylıkları, ücret ve sağlık sigortası dahil olmak üzere Rusya’daki düzeye çıkartmak.

Milletvekilleri, bu sözleşmenin uzmanlarca incelenmesi gerektiğini, ülkedeki ulusal konumun dikkate alınması gerektiğini, Rusya ile ilişkilerin aciliyet göstermediğini, gece yarısı bunun tartışılamayacağını gerekçe göstrerek gündeme alınmasını reddettiler. Ancak, benim parlamenter dostlarım, bu belgenin mutlaka parlamentoya geri geleceğinin garantisini verdiler.

Parlamento’da başbakan için yapılan güven oylaması ve yeni bir seçim tarihi belirlendikten sonra ertesi gün 1 Haziran’da Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Aleksandr Anvab, istifa ettiğini açıkladı. Aynı akşam, devlet haber ajansı “Apsnypress”te meslektaşlarım ile oturduğum sırada, Rusya Federasyonu Devlet başkanlığı Danışmanı Vladislav Surkov’un çalışma ofisinden, devlet haber ajansı arandı ve acil olarak yayınlanması isteği ile bir açıklama gönderildi. Vladislav Surkov, açıklamasında krizin barışçıl ortam içerisinde giderilmiş olmasından dolayı duymuş olduğu memnuniyet ve Rusya tarafından Abhazya’ya askeri ve ekonomik destek yapılacağı sözü verildiğini belirtti. Ardından 2 Haziran’da Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı tarafından açıklama yayınlandı. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/4614/rus-disisleri-aciklamasi.html - abhazyam.com)

Rus Dışişleri Bakanığı ofisinden yapılan açıklamada – “Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanlığı olarak 27 Mayıs’ta muhalefet güçleri tarafından düzenlenen miting sonrası, dost ülke Abhazya’da son günlerde yaşanan siyasi mücadele sürecinin, hukuk dışı eylemler ile yasal zeminin dışına taşmasından dolayı endişe ve kaygı duyulmuştur. Bu durum, şüphesiz, A. Z. Ankvab’ın derin devlet adamlığı bilgisi, fazileti ve diğer devlet organ yöneticilerinin sivil barışın korunmasında ve oluşabilecek olan trajik olayların, güç kullanarak önleme senaryolarını yaşama geçirmemeleri sayesinde durulmuştur.

Abhazya halkı, Ağustos ayında yapılacak olan erken devlet başkanlığı seçimleri sırasında düşüncelerini ortaya koyacaktır. Rusya bu gelişmelere saygı duyacaktır. Bizler, daha önceki devlet yönetimleri ile birlikte olduğu gibi Rus – Abhaz ilişkilerinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi amacı ile üst düzeydeki çalışmalarımızı sürdürmek için hazır olacağız.” Bilgisine yer verildi.

Hükümette çalışan ancak isminin yayınlanmasını istemeyen sohbet ettiğim kişi: Daha çalışacağını umuyor. Ben, milletvekillerinden ve STK’lardan yaşanan olaylar hakkında onun ağzından aktarıyorum, ancak o çok fazla karmaşık manevraların olduğunu söylüyor: “Rusya, bu yüzden küçük bir ilave – Abhazya - için kendisini öldürmez.”

Abhazya Cumhuriyeti Parlamento Başkanı ve Devlet Başkan Vekili Valery Bganba, Abhazya ve Rusya arasında yeni herhangi bir anlaşmanın olup olmayacağı soruma, böyle bir şeye gerek duyulmadığını ancak Abhazya’nın Avrasya Birliğine katılma fikrinin olduğunu belirtti – bu konu hakkında görüşülebilir.

Vladislav Surkov ve diğer Rus resmi yetkilileri tarafından, Rusya Devlet Yönetiminin Abhazya’nın katılımının onayladığı hakkında bir açıklama yapılmadı. Surkov ve Mihail Mamonov tarafından sürdürülen girişimler başarısız oldu. Vladimir Putin’in Basın Sekreteri Dimitri Peskov, 29 Mayıs’ta yapmış olduğu resmi açıklamada Abhazya’nın Rusya’ya katılımı konusunun gündemde olmadğını söyledi.

Abhazya Devlet Yönetiminde bezginliğin yerini endişe aldı: Önlerinde, yaz döneminde karmaşık bir seçim süreci bulunuyor. Resmi adaylık başvurusu 25 Haziran’da başlayacak olmasına rağmen, taraflar artık uzlaşma bağlantıları, karşılıklı ödünler, kavgalar ile ilgili güç mücadelesini başlattılar.

Mayıs ayında yaşanan darbenin önemli nedenlerinden birisi – Ülkenin Gürcistan sınırına yakın olan Gal Bölgesinde yaşayanların, özelliklede Gürcülerin konumu. Gal Bölgesi sakinlerinin bir çoğunun Gürcistan pasaportu bulunuyor. Ancak birçok kişi yaklaşık son 20 yıldır belgesiz yaşıyor. Bugün bölgede 18 köy bulunuyor – yaklaşık olarak 60 – 70 bin kişi (bu sayı ile birlikte ülkede yaşayan kişi sayısı yaklaşık olarak 241 Bin kişi). Bunlardan 26 Bin kişinin Abhaz vatandaşlık kimliği bulunuyor, seçmen sayısının yaklaşık olarak %13’ünü oluşturuyor. Bundan dolayıdır ki prosedüre bağlı olarak verilen bu pasaportlar, son bir buçuk yıldır muhalefeti endişelendiriyor.

1995 yılından bu yana Abhazya doğumlu olan her kişi Abhazya vatandaşlığına sahip olabilir. Gürcülerin Abhazya’daki evlerine dönüşü, Abhaz – Gürcü Savaşı bitiminin hemen sonrasında 1994 yılından bu yana sürüyor. Onlar, seçime katılabilirlerdi ve Abhazya’nın bağımsızlık referandumuna katıldılar. 2006 yılında, Abhazya pasaportu basımı yapıldı. Ve 2009 yılında Abhazya Paralmentosu tarafından, bir başka ülkenin vatandaşı olan kişinin (Rusya hariç) Abhazya vatandaşı olamayacağı konusunda bir yasa çıkarıldı. Rus vatandaşlarıda şimdilik bu pasaporta sahip olamıyor, ancak Rusya, nerede ise iki yıldır tartışılan bu konu hakkında yapılacak olan ikili anlaşma ile sorunun çözülmesini umuyor. Tiflis, Abhazya’nın bağımsızlığını tanımadığı için Gürcü vatandaşının bu pasaportu alma hakkı bulunmuyor.

Uzun olmayan bir süre önce Abhazya Parlamentosu tarafından bir soruşturulma yapıldı ve soruşturma sonucunda Gal Bölgesindeki pasaport dağıtımında yasadışılık belirlendi. Devlet Başkanı, başsavcılığa bu konu hakkında soruşturma açılması için talimat verdi. Milletvekilleri tarafından düzenlenen soruşturma bulgularına göre: Yaklaşık 1200 pasaportun hukuka aykırı bir biçimde verildiği doğrulandı. Muhalefet, komisyon başkanlığı tarafından yapılan araştırma verilerine göre bölgelerde yaşayanlara verilen pasaport incelemesi sonucuna bağlı olarak, başsavcının ve iki bölge valisinin görevden alınmasıni önerdi. Ankvab, bunu yapmadı ve hiçbir açıklamada bulunmadı. – Muhatabım olan kişi – “Onun her zaman için ilietişim sorunları vardı” dedi. Başsavcının görevden alınmasını gerektiren hiçbir neden bulunmuyordu. O devlet başkanının emrine göre bir soruşturma sürdürüyordu ve henüz bu soruşturmayı bitirmemişti. Muhalefetin iddialarına göre, yasadışı yollardan verilen pasaportların sayısı 1200’ün üzerinde bulunuyor, bu iddiayı hiçbir biçimde pekiştiremediler. Komisyon sadece, kime pasaport verilebilir, kime verilemez belirlemesinde ve çözümün pasaport – vize rejimi değişiminde olduğu önerisinde bulundu. Muhalefet, Gürcistan vatandaşlarına pasaport verilmesinin Abhazya’nın güvenliğini tehdit ettiğini savunarak, devlet başkanını nerede ise ihanet etmekle suçladı ve örneğin bunu mahkeme kararı gibi belirtti.

2014 Nisan ayında Abhazya Parlamentosu, Gal, Oçamçıra ve Tkvarchal bölge komisyonları tarafından dağıtılan (Etnik olarak Gürcü olanlara) pasaportların geçersiz olduğunu belirten bir karar aldı. Eğer bu kabul edilirse, Gal Bölgesinde komisyonlar tarafından verilen 26 bin pasaport geçersiz sayılırsa, 2006 yılından bu yana Gal Bölgesinden seçilen milletvekilleri ve aldıkları pasaportlar ile oy kullananların oyları da hükümsüz olarak kabul edilecektir. Bu da tüm bölgenin seçim süreci dışında kalmasını sağlayacak ve yeni vatandaşlık düzenlemesi sonrasında 2015 yılından itibaren seçimlere katılınabilecek bir durum yaratacak demektir. Diğer bir deyişle Gal Bölgesi 24 Ağustos’taki devlet başkanlığı seçimlerine katılamıyor olacaktır. Parlamento’nun yakın bir süreçte düzenleyeceği ayrı bir oturumda, Gal bölgesinde yaşayan seçmenlerin seçimlere katılımını görüşmek niyetinde bulunuyor. Onların seçimlere katlımı, seçim kampayalarının kaderi üzerinde etkili olabilir. Yaşanan son seçimlerde Gal bölgesinde kullanılan oylar önemli bir rol oynamıştır. 2004 yılındaki seçimlerde, Sergey Bagapş, bu bölgedeki oyların desteği sayesinde devlet başkanlığını kazandı. 2009 yılındaki seçimlerde Sergey Bagapş, Gal bölgesinin oyları sayesinde, seçimi birinci turda çok kolay kazandı (%62 oy alarak). Ve 2011 yılında ise Aleksandr Ankvab, Gal bölgesinin desteği ile kazandı. Muhalefet, Gal Bölgesini seçim sürecinden ayırırsa, seçimleri çok kolay kazanır.

Ankvab taraftarları, Muhalefetin Gal Bölgesindeki yaratmış olduğu eylemlerin Gürcistan ile olan ticareti etklieyeceğini ima ediyorlar. Hatta bazıları, bunun arkasında Moskova’nın bulunduğu ve Tiflis ile ticari anlamda pazarlık konusu haline getirilebileceği görüşünü dile getirdiler. Muhalefet ise, eski yönetimi, Gürcistan’ın demografik olarak genişlemesine göz yummakla suçluyorlar: Doğurganlık oranını ve genç nüfusun yüksek olduğunu, Tiflis’in insanları kendisine çekmeye çalıştığını, vatandaş olan hemene hemen herkesin aynı zamanda Gürcü pasaportunun bulunduğunu, bu yüzden güvenilmez olduklarını öne sürüyor.

Birçok uzman ve STK üyesinin belirttiğine göre, Gal bölgesindeki pasaportların geçersiz sayılması, ülkenin çıkarlarına karşı olduğunu ve imajına darbe vuracağını belirtiyor. Asida Şakrıl “Bizim milletvekillerimiz, Gürcistan vatandaşlarına Abhazya pasaporto verilmesine gerek yok diyorlar. Onlar, o insanlara oturma izni vermeyi öneriyorlar. Bizler onlara seçme hakkını bile vermiyoruz” – dedi. “- Milletvekilleri, Abhazya toprakları üzerinde 70 bin Gürcü vatandaşı bulunduğuna inanıyor – bu doğru.” Ancak, eğer siz onları kendi bölgenizin dışına doğru iterseniz, oraya Gürcistan gelecektir ve diyecektir ki: “Eğer onlar sizin için gereksiz ise, haydi biz onları alalım”. Ve Gürcistan, mutlaka Gal bölgesi çevresindeki bütün alanları kendi çıkarları amacında kullanacaktır. Bölge büyük bir siyasal anlamda ve iç politikada pazarlık malzemesi olarak kullanılacak, bu konu, devlet yönetimine karşı bir mücadele aracı olacaktır.

Asida Şakrıl, eğer milletvekilleri kararlarını iptal ederse ya da bölge sakinlerine seçimlere katılma hakkı veren yeni bir yetki belgesini onaylarsa o zaman belirsizlik ortamının ortadan kalkmasına yardımcı olunabileceğini düşünüyor. Şakrıl “Gal Bölge sakinleri, seçimlere mutlaka katılmalıdır. Sonradan onların tamamı Abhaz pasaportuna sahip olmalıdır. Ve bizler ülke içerisindeki söylemi değiştirmeliyiz. Ülke içerisindeki duygusal ortamı normale çevirmeliyiz ve insanların korkularını dindirmeliyiz. Ve bizler, sadece bundan sonra onlara hangi pasaportu alma seçeneğini vermeliyiz. Kim Abhaz pasaportunu alıyorsa, Gürcü pasaportunu terk eder. Eğer seçimini Gürcü tarafına doğru yaparsa, bu kişi olsa da olmasa da Abhazya hukuk alanının dışına çıkmış olacaktır” dedi.

Suhum’dan Gal bölgesine uzanan yol bir saatten fazla sürüyor. Yolun iki tarafında da – boş, terk edilmiş araziler var. Suhum’dan Gal Bölgesine kadar olan alan, Gürcistan açısından daima üzüntü verici olarak görülüyordu.

Ancak, Oçamçıra bölgesinde artık karayolu çevresinde, fındık, karpuz tarlaları sıra halinde görülebiliyor. Solda – kaplıca sularının yanında büyük seralar bulunuyor. Ziraat Araştırma Enstititüsü programı dahilinde - bütün bunların hepsi son zamanlarda gerçekleşti. Gal Bölgesi – Burada da bunların hepsi yetişiyor.

Bundan beş yıl önce şehir merkezi, düyanın bir köşesinde unutulmuş, ıssız bir köy gibi görünüyordu. Bugün şehir merkezinde yeni yollar görünüyor. Yeni doğum evi. Daha önce doğum evi bulunmuyordu, sadece hastane vardı. Hastanede ilk yardım, mayından zarar görenlere sağlandı. Savaştan sonra, burada birçok alanda, mayınların temizlenmesi için uluslararası mayın temizleme ekibi çalıştı. Bölge kadınları doğum için Gürcistan’a gidiyordu. Ancak iki yıl kadar önce doğum hastanesi çalışmaya başladı. Şimdi sadece zor doğumlar için Gürcistan’a gidiliyor. Bölge insan hakları savunucuları, Suhum’daki analiz laboratuvarlarının bazen Abhaz pasaportu taşımayan hamile kadınların analizleri üzerinde çalışmayı reddettiklerini söylüyorlar. Aynı nedene dayanarak, kadınlar Suhum’da doğum yapmaktan çekiniyorlar. Ancak, 2005 yılından bu yana Gürcistan’da doğum belgesinde mutlaka Gürcü vatandaşlığı yazması gerekiyor. Buna göre, eğer kim Gürcistan’da doğmuş ise asla Abhaz vatandaşı olamaz anlamına gelir.

Devlet dairesinde çalışan bölge insanı Zurab “Bizler, kendimiz, bu insanları Abhaz yasalarının dışına itiyoruz – diyor. Pasaportu olmayan genç bir insan, araç sürebilmek için ehliyet alamaz, üniversiteye gidemez. Bundan dolayıdır ki okulu bitiren genç insan, buradan gidiyor. O burada iyi olan neyi görüyor? İnsanlar Gürcistan’da Gürcü dilinde öğrenim görüyor. Buraya geliyorlar, bu arada, daha önce bildikleri Rus dilini unutuyorlar. Ancak, Abhazya için iyi olan ne? Biz kimi yetiştiriyoruz? Bizlerin bu insanları sistemle uyumlu duruma getirmemiz gerekir. Onlara Abhazya’da eğitim ve çalışma olanağı sağlamak gerekir. Onlara pasaport vermeli. Bu bölge hiçbir zaman politik olmamıştır. Ayrıca, bu bölgeden savaş sırasında 350 kişi savaştı – 90 Bin kişi içerisinden. İnsanlar savaş istemiyor, onlar siyasi mücadeleyi tırmandırmak istemiyor, onlar yaşamak ve çocuklarını yetiştirmek istiyor. Ancak muhalefet, Gal Bölgesine kırgın. Bu bölge insanı önce Bagapş’ı, daha sonra da Ankvab’ı seçti.” Dedi.

Kısa bir sure önce Abhazya parlamentosu tarafından yapılan bir soruşturma sonucuna göre Gal Bölgesi’nde yasadışı yollardan basılmış pasaportlar bulundu.

Konuştuğum arkadaşım, Sadece seçimlerde oy kullanabilmeleri için – Gal bölgesi insanlarına 2004 yılında kontrol yapılmadan 9 No.lu form verildi diyor: “Eski iktidarın yöneticileri tarafından onların oyları çok gerekli idi. Bu insanlar 1999 yılında yapılan, Abhazya’nın bağımsızlık referandumunda leyhte oy kullandılar. Onlar bütün seçimlerde oy kullandılar. Parlamento’da Gal Bölgesi milletvekilleri bulunuyor. Şmdi onları meşru olarak kabul etmez isek, o zaman bizler, yapılan bütün seçimlerin, katılımcıların ve onlara bu hakkı veren yasaları yapan parlamentonun kendi milletvekillerinin de meşruiyetini de sorgulamak zorunda kalırız” dedi.

Bizler şehirde yürüyoruz, son zamanlarda şehirde gerçekten önemli değişiklikler görülüyor. Onarım ve mağaza açılışı sürüyor. Birçok küçük çocuk, okul sonrasında küçük müzik okulunda eğitim görmek için her gün buraya geliyor. Bu okulda iki yıl önce ciddi bir onarım yapıldı ve bu çalışma Abhazya’nın sosyal – ekonomik kakınma planı çerçevesinde gerçekleşti. Şimdi bu okulda 93 öğrenci eğitim görüyor, savaş öncesinde 300 öğrenci bulunuyordu. Hepsi çok güzel Rusça öğreniyor. Okul müdürü, Suhum Konservaturı Mezunu - Lali Çaprava “Bizler savaş sonrasında uzun yıllar eski bina içerisinde çalıştık, çocuklar çok azdı, insanlar gelmiyordu. Şimdi her sene 25 kişi ekleniyor” dedi. Çocuklar, derslerde, mutlu bir biçimde oldukça karmaşık piyano etütleri alıyorlar. Lali gururla, geçen yıl Suhum’da düzenlenen yarışmada öğrencilerin ikinci ve üçüncü sırada yer aldılar ve evlerine 3’er bin Ruble getirdiklerini söyledi.

“Flüt” "Свирель" Ana okulu sıfırdan inşa edildi. Depresif durumda bulunan Gal bölgesi için bu ana okulu, mutluluk adası görünümü veriyor. Burada 120 çocuk bulunuyor, şehir içierisinde böyle bir ana okulu iki tane bulunuyor – ilk bina. Eski, kullanılmaz halde bulunuyordu. Çocuklar için şehirde benzer biçimde 300’den fazla çocuk yuvasının olması gerekiyor. Müdür Londa Dumava’nın belirttiğine göre, bu okula kabul edilen öğrenciler: Bu okula sadece çok çocuklu ailelerin, çalışan annelerin ve askeri personel çocukları alınıyor.

Londa – Buraya gelen bütün çocuklar, Abhaz dili ya da Rus dilini anlamıyorlar, evde onlar Gürcü dilinde konuşuyor. Bizler ilk günü onlara Rus dilini öğretmek ile başladık, artık iki ay sonra Abhaz dilini öğretmeye başlıyoruz. Abhaz dili onlar için karmaşık ve görüşüme göre, bizlere yabancı çocuklar için Abhazca dili öğrenme kitapları gerekiyor – dedi.

Bizi dış kapıya kadar geçirdi. Londa, her zaman için Rusya’daki anaokullarındak gelişmeleri takip ettiğini ve ana okulunda çalışan ustaların okul duvarları, bahçe düzenlemesi ve tiyatro için renkli karton resimleri yapıldığını belirtti. Ben ona, ailelerin Suhum’daki gelişmeleri nasıl gördüklerini sordum.

Müdür – Evet, burada herkes sakin. – burada insanların çok olumlu tutumları var. görüyormusunuz bizim bahçemiz ne güzel. İnsanlar, çocuklarının neler yaptıklarını görüyorlar. Onlar çok müteşekkirler – dedi.

Suhum’da yaşanan iktidar değişikliği hemen sonrasında Gal Bölgesinde panik başladı ve muhalefet liderlerinden birisi olan Raul Hadjimba televizyonda yapmış olduğu konuşmada Gal Bölgesi’nde yaşayanların bir yere gitmeyeceği konusunda ikna edici olmaya çalıştı. Şimdilik, Gal bölgesi insanlarının devlet başkanlığı seçimlernde oy kullanıp kullanmayacağı bilinmemektedir. Ancak onlar için sakin bir yaşam vaat edilmektedir.

Şehir merkezinde ve yapım aşamasında olan Kültür Evi’nin bulunduğu alanda yeniden bir araya geldiğim Zurab – Eğer bölge seçimlerde oy kullanamaz ise bu büyük bir hata olur – dedi. Zurab – Bizler, bölge insanlarına karşı itici olmamalıyız – Gürcü oldukları için. Evet, bizim Abhazların neden korktuklarını anlayabiliyorum. Gal bölgesindeki doğurganlık olaranı oldukça yüksek. Onların üç – dört çocuğu doğuyor. Onların yaşamı fakir, ancak kendi toprakları üzerinde çalışıyorlar ve evlerinde her zaman için Mamalıga (Abhaz Usulü Mısır Ekmeği – Abhazyam.com), Fasulye (Ezme fasulye – Abhazyam.com) ve Kurutulmuş Peynir var. Abhazlar için demografya sorunun çözebilecek büyük bir fırsat var – çok önemli. Ancak, biz buradan onları Gürcistan’a göndermek zorundayız anlamına gelmez?

Zurab, Bölgenin %80 yaşayanının etnik olarak Abhaz kökenli olduğunu belirtiyor: “Onların, 1930’lu yıllarda Stalin döneminde yeni kimlikleri yazıldı. Bu bir gecede gerçekleşti! Ketsba idi – Ketsbaya oldu. Tarba idi – Tarbaya oldu. Burada böyle 37 sülale var. bizim burada bu işler böyle karışık” dedi.

Çeviri: Fatih Atan (A’tanba) – 15 Haziran 2014.

Kaynak: http://www.kommersant.ru/doc/2485732