Abhazya Transit Ülke mi Oluyor?

09/09/2022. İstanbul. 09 Eylül 2022. Abhazyam.com. Fatih Atan. (Atanba - Тванба). Değerli abhazyam.com izleyicileri, Abhazya Cumhuriyeti ve Abhaz Diasporası’nda, günümüz koşullarında tartışması sürdürülen Pitsunda devlet konukevi ve arazisinin Rusya Federasyonu’na devri konusu gündemdeyken, ardından Ritsa Gölü koruma alanı ve Suhum V. Ardzınba havaalanları gibi daha birçok taşınmazın Rusya federasyonuna devri konuları gündeme geldi.

Toplum, hala çözülemeyen bu konuların tartışmasını sürdürürken gündeme, daha da ilginç ve Abhazya Cumhuriyetinin varlığını tamamen ortadan kaldırabilecek bir konu daha girdi. Geçtiğimiz günlerde Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanlığı yönetimi içerisinde, Abhazya – Gürcistan devlet sınırı üzerinde bulunan Ingur Köprüsü üzerinden Gürcistan'a geçişin olası açılmasını tartışmak amacıyla bir çalışma grubu kuruldu. (Konu hakkında ki görüşlerimi bundan 9 yıl önce 11 03 2013 Tarihinde “Abhazya’nın bağımsızlığı kabul edilmeden, Abhazya demiryolu, Güney Kafkasya’ya açılamaz!” adlı makalemde ayrıntılı olarak belirtmiştim. Bknz: http://www.abhazyam.com/kose-yazisi/289/kafkasya-otesi-demiryolu.html )

Diyeceksiniz ki bu da ne oluyor şimdi, en kısa yoldan size söyleyeyim, eğer bu sınır Abhazya Cumhuriyeti’nin inisiyatifi dışında açılırsa, 1992 – 1993 Abhazya Cumhuriyeti Kurtuluş Savaşı sırasında yaşamını yitiren, gazi olan bir ulusun evlatlarının vermiş olduğu mücadeleye elveda diyeceğiz.

Neden mi, Abhazya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıyan Rusya Federasyonu, artık fiili olarak bu bağımsızlığı tanımıyor demek olacaktır. Rusya Federasyonu ve Gürcistan arasında oluşturulacak olan transit mal geçişi sayesinde arada bulunan Abhazya’yı bypass etmiş olacaktır.

Gürcistan, Abhazya Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanımıyor, bu ülkeyi kendi sınırları içerisindeki ve Rusya’nın işgali altındaki topraklar olarak görüyor. Şimdi nasıl oluyor da Rusya ve Gürcistan arasında mal geçişinin sağlanması amacıyla Suhum’da bir çalışma gurubu gündeme geliyor?

Bilindiği üzere, Rusya Federasyonu devleti yönetimi, Ukrayna’da yürütmüş olduğu özel askeri harekat nedeniyle, Batı Bloku Emperyalist devletleri tarafından ambargo altında bulunuyor. Rusya, askeri, kültürel, yaşamsal, sportif ve ticari alanlarda ciddi anlamda ambargo içerisinde tutuluyor.

Rusya, ticari mallarını dışarıya ulaştırabilmek için çeşitli yollar arıyor, eskiden SSCB’nin güney bölgesi ile (Gürcistan – Ermenistan – Azerbaycan) en önemli demiyolu – karayolu geçiş alanı olan Abhazya Cumhuriyeti toprakları, Rusya’nın ambargodan kurtulması anlamında önemli bir transit geçiş noktası olarak görülüyor.

Ancak, tabii ki bu yolun açılması için ciddi sorunlar bulunuyor, başta Abhazya – Gürcistan arasında varolan sorun. Bu sorunun çözümü için yıllardır Brüksel’de (Cenevre'de) görüşmeler sürdürülüyor, ancak ciddi anlamda herhangi bir sonuca ulaşılamadı. Çünkü, Gürcistan, Abhazya ve Güney Osetya ile saldırmazlık anlaşmasını imzalamaya yanaşmıyor. Gürcistan, bu anlaşmayı imzaladığı anda biliyor ki artık bu iki ülke uluslararası toplumda bağımsız birer ülke konumuna gelecek.

Bütün bu görüşmeler sürdürülürken, birdenbire neden “Transit yol!” konusu gündeme getirildi ve Abhazya’da yaşanan bir sürü uluslararası ve ulusal sorun varken ortaya atıldı?

Yukarıda sözünü ettik, aslında bu konu yıllar önce SSCB dağıldıktan sonra, Gürcistan, benim görüşüme göre, o dönem batılı dostları tarafından Rusya’dan önce Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) kabul edildiğinde sorun olarak ortaya çıkacaktı ve çıktı da.

04 Kasım 2011 Tarihli Abhazyam.com da, konu ayrıntılı bir biçimde haber olarak gündeme getirilmişti. Haberde “Rusya ve Gürcistan, Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) giriş koşullarını araştırıyorlar. Uzlaşma koşulları, Gürcistan Gümrük Memurlarının Abhazya ve Güney Osetya’da görev yapmalarını önlemek ve buna bağlı olarak da Gürcistan’ın tatmin edilmesi koşullarını yaratmakla mümkün olacaktır.

Tiflis yönetimi Rusya’nın DTÖ’e kabul edilmesi için Gürcistan’ın ayrılmaz toprak parçaları olarak kabul ettiği Abhazya ve Güney Osetya’nın Rusya Federasyonu ile olan sınır kapılarında Gürcistan Gümrük Servisi’nin görev yapması konusunda ısrar ediyor.” Bilgisine yer veriliyor. (Haberin tamamı için bknz: http://www.abhazyam.com/haber/1707/rusyanin-dunya-ticaret-orgutune-girisi.html )

O tarihten bu yana konu zaman zaman pişirilip gündeme getiriliyor. Özellikle, Ermenistan – Azerbaycan ihtilafı sırasında çeşitli zamanlarda gündeme getirilmişti. Ermenistan, Rusya ile ticari olarak ilişkilerini sürdürebilmek amacıyla girişimlerde bulundu.

18 Mart 2013 Tarihinde dönemin Ermenistan devlet başkanı Serj Sarkisyan, Vladimir Putin ile Moskova’da yaptığı görüşme sonrasında basın mensuplarına, “Vladimir Putin ile bu konu hakkında görüştüğünü ve ondan bu konu hakkında aynı gün buluşacağı Abhazya Devlet Başkanı ile görüşeceği sözünü aldığını belirterek “Daha sonra bizler olumlu yorumlar olduğunu ve bu önemli sorunun çözümünde çaba gösterileceğini öğrendik... “Bu planın zamanlaması hakkında konuşmam çok zor. Gürcistan, Abhazya ve Rusya tarafları açısından sorunlar var,” açıklamasında bulunmuştu. (http://www.abhazyam.com/haber/3400/serj-sarkisyandan-aciklamalar.html )

Dönemin Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanı Aleksandr Ankvab, bu açıklamanın ardından 22 Mart 2013 tarihinde basın mensuplarına “Devlet Başkanı Putin ile yaptığımız görüşmede bu konu gündeme gelmedi. Ve Ermenistan Devlet Başkanı’nın bu konu hakkında yapmış olduğu açıklamayı ben de sizler gibi İnternet üzerinden okudum. Bu konu hakkında bizler kimseye işaret vermedik” açıklamasında bulunmuştu. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/3416/ankvab-sarkisyani-dogrulamadi.html )

2013 yılı Eylül ayı başlarında Rusya Federasyonu devlet başkanı Vladimir Putin ve dönemin Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanı Raul Hadjimba arasında Sochi ve Pitsunda’da görüşmeler yapıldı. (Belki de Pitsunda Devlet Konukevi’nde yapıldı – FA) Ermenistan tarafında yapılan açıklamalarda transit demiryolu konusunun gündeme getirildiği söylendi, ancak Abhazya tarafı bunu reddetti.

Abhazya Cumhuriyeti devlet başkanlığı sözcüsü Kristian Bjaniya, “Abhaz ve Rus tarafları arasında yapılan görüşmelerde, Abhazya Cumhuriyeti toprakları üzerinde bulunan demiryolu ulaşımında yaşanabilecek bir değişim hakkında herhangi bir konu ele alınmamıştır. Abhazya ve Rusya Devlet Başkanları arasında Sochi ve Pitsunda’da yapılan görüşmelerde bu konu ele alınmamıştır.” Açıklamasında bulunmuştu. (Haberin ayrıntıları için bknz: http://www.abhazyam.com/haber/3868/abhazya-demiryolu-konusu.html )

Ancak bu konunun asıl masaya yatırıldığını 24 Kasım 2014 Tarihinde Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı Raul Hadjimba arasında imzalanan Birlik ve Stratejik Ortaklık Anlaşması sonrasında Vladimir Putin tarafından yapılan “Biz bugün yapmış olduğumuz görüşmemizde, ulaştırma altyapı sorunları önemli bir konu olarak yer almıştır. Bizler, örneğin, Suhum, Tiflis ve bir taraftan Erivan, diğer taraftan Rusya yönü ile transit demir yolu projesini, diğer ortaklarımızla birlikte düşünmek ve herkes tarafından kabul görünür biçimde yaşama geçirmenin mümkün olabileceğini düşünelim. Bu tür projelerin yaşama geçirilmesinin, kesinlikle bölgedeki bütün ülkeler arasında işbirliğinin geliştirilmesi için gerekli koşulların yaratılmasına yardımcı olacağına inanıyoruz” açıklamasından öğreniyoruz. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/4895/bulusmada-onemli-ayrinti.html )

Bu anlaşma sonrasında “Kış Uykusuna” yatırılan konu, Rusya Federasyonu Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 19 Nisan 2017 tarihinde Abhazya Cumhuriyeti’ne yapmış olduğu resmi ziyaret sonrasında Abhazya devlet başkanı Raul Hadjimba ile Suhum’da düzenlenen basın toplantısında gazetecilerin konu hakkında ki sorularına “…Sergey Lavrov, bu konunun Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı ile yapılan görüşmede gündeme geldiğini söyledi.

Sergey Lavrov “Rusya tarafı olarak, transit geçişin kaldığı yerden devam etmesi için hiçbir sorunumuz bulunmamaktadır. Bunun gerçekleşmesi için, yasal temel vardır. Bu uygulama, Rusya’nın 2011 yılında Dünya Ticaret Örgütü’ne “DTÖ” (WTO) üye olduğu anlaşmalara dayalı olarak gerçekleştirilebilir. Abhazya Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Abhazya’nın buna karşı olmadığını söyledi. Bundan dolayıdır ki, muhtemelen bize bağlı bulunmuyor, transit yolun nasıl geçeceği, diğer ülkelere bağlıdır” yanıtı ve Raul Hadjimba’nın “Abhazya’nın bütçesine ek fonlar girmesi için fırsatlar yaratılabilecektir” dedi. Ayrıca, bu sorunların medeni bir biçimde çözülmesi gerektiğini belirtti.

Raul Hadjimba “Gürcü tarafı, eğer bu konuyu görüşmeye hazır olup olmadığını belirtirse, bu sürecin çözüleceğinden dolayı, hiçbir şüphem bulunmuyor” açıklamalarıyla kış uykusundan uyandırıldı. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/5748/lavrov-hadjimba-gorusmesindeki-ayrinti.html )

Demek ki, kış uykusunda bile uyumuyormuş!

Son olarak bu konu, bundan bir yıl önce ki Abhazya Cumhuriyeti Parlamentosu Halk Meclisi Uluslararası Parlamentolar Arası ve Vatandaşlık İlişkileri Komitesi Başkanı Astamur Logua tarafından 10 Şubat 2021 tarihinde yapılan “bu girişim komitemiz tarafından gerçekleştiriliyor. Bölgede olup bitenleri ve Dağlık Karabağ'da yaşanan ve anlaşma ile çözülen çatışmaları takip ediyoruz. Taşımacılık alanındaki engellerin kaldırılmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Abhazya her zaman büyük bölgesel projelere eşit şartlarda katılmaya hazır” açıklaması ile gündeme getirildi. (Bknz: http://www.abhazyam.com/haber/6573/guney-kafkasya-transit-demiryolu-projesi.html )

Bugün ise yazımızın başında belirttiğimiz üzere devlet başkanlığı yönetimi içerisinde “İngur Köprüsü üzerinden transit demiryolu geçiş tartışma gurubu” oluşturularak, konunun altyapısı hazırlanıyor.

Tabii ki konu Abhaz kamuoyunda hemen gündeme geldi. Ekho Kavkaza, haber ajansı vatandaşlara konu hakkında sorular yöneltti. Bazı görüşleri sizlerle paylaşıyor ve yorumlarınıza bırakıyoruz.

Soru: “Transit ülke olarak ülkemize ne olacak? Devletbaşkanlığı idaresinde Gürcistan'a kargo geçişi olasılığının tartışıldığı bir toplantı yapıldı. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu girişimi destekliyor musunuz?

Mazonna Tsvizhba: “Mesleğimin doğası gereği avukatım, elbette desteklemiyorum çünkü ülkemizin yasalarını ihlal ediyor. Tüm sözleşmeler, bizlere ait olmayan konu ile bir anlaşma yapıldıktan sonra sona erer. Bugün Gürcistan ile savaş halindeyiz. İkincisi, transit sözleşmesi, mevcut olmayan ana sözleşmeden sona erer. Dolayısıyla, bir transit anlaşması imzalasalar bile, mevzuatımızın normlarına aykırı olarak geçersiz olacaktır. Mahkemede itiraz edilebilir ve geçersiz ilan edilebilir.”

Anzor Marşan: “Şahsen ben sınırın açılmasından ve dünyadaki herhangi bir ülkeyle karşılıklı yarar sağlayan ilişkiler kurulmasından yanayım. Ana konu, Abhazya'nın egemenlik haklarını, bağımsız statüsünü ve ayrıca yasal açıdan da her şeyin kusursuz bir şekilde yapılmasını sağlamaktır. Transit anlaşmasının önceden yayımlanması da biz vatandaşların bu anlaşmanın içeriğine aşina olması açısından önemlidir. Şahsen, belirli bir yolsuzluk bileşeni olabileceği kousunda endişeliyim.”

Astanda Bagatelia: “Anladığım kadarıyla ülkemizle ilgili herhangi bir karar alınırken ülkenin ve vatandaşlarının menfaati göz önünde bulundurulmalı. Bu transit meselesinin bizim için nasıl faydalı olacağı belli değil. Bize savaşı getiren ülkeye transit geçiş ve bugüne kadar bir ateşkes anlaşması imzalamamış, tanınmamış mı? Bu konular çözülmeden, bana göre böyle anlaşmalara karşıyım. Ancak konunun detaylarını öğrenmek isterim.”

Astamur Adleiba: “Şimdi bununla ilgilenecek bir çalışma grubunun oluşturulduğu hakkında bilgim var. Son dönemde Rusya kendini zor durumda bulunuyor. Rusya tam bir abluka altında. Biz de dost bir ülke olarak en yakın dostumuz, komşumuz ve stratejik ortağımız için mümkün olan her türlü yardımı yapmakla yükümlüyüz. Dolayısıyla farklı ülkelerden Rusya Federasyonu'na gidecek mallar ve biz bu malların Rusya'ya ulaşması için yardımda bulunabilirsek bunun için her şeyi yapmalıyız.” (Söyleşinin tamamı için bknz: https://abh-n.ru/chto-nam-budet-kak-strane-tranziteru/ )

Abhazyam.com yönetimi olarak yayın yaşamımıza başladığımız tarihten itibaren, şiarımız olan Abhazya’nın bağımsızlığına gölge düşürecek her türlü girişime karşı olduğumuzu buradan bir kez daha ilan ediyor. En kısa süre içerisinde Abhaz Diasporası’nın Abhazya Cumhuriyeti’nde son dönemde yaşanan tüm sorunların görüşülmesi amacıyla geniş katılımlı bir toplantının düzenlenmesi önerisinde bulunuyoruz!

Saygılarımla.

Abhazyam.com Genel Yayın Sorumlusu Fatih Atan. (Atanba - Тванба)