Erivan’da Türk Büyükelçiliği?

12/02/2021. Moskova. 12 Şubat 2021. REGNUM. Stanislav TARASOV. Resim: İvan Shilov. Çeviri: Fatih Atan (A’tanba - Тванба). Erivan, Ankara ile ilgili olarak konuşma dilini değiştiriyor, aralarında şiddetli anlaşmazlıklar ve halkın hoşnutsuzluğunun kitlesel tepkileri bulunsa da, Ermenistan’daki Türk büyükelçiliğinin açılması ile ilgili olarak sözlerden, eyleme geçilmesi çağrısında bulunuyor. Ancak Ermeni-Türk uzlaşması iki komşu ülkenin iç siyasi sorunu olarak bulunmuyor. Bu, sadece şimdi başlayan yeni büyük Kafkas oyununun bir parçası olarak duruyor.

Ermenistan Dışişleri Bakanı Ara Ayvazyan, Parlamento’da milletvekillerinin sorularını yanıtlarken, Erivan'ın “Türkiye sınırının açılmasını beklediğini” belirtti. Onun söylediğine göre, “Türkiye ile sınırların kapatılması, Karabağ'da artık değişen statüko yüzünden ortadan kalktı ve Türkiye'nin artık Ermenistan ile sınırlarını kapalı tutmak için nedenleri kalmadı”. Resmi bir bakış açısından Ayvazyan haklı. Karabağ savaşını sona erdirmek için Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında üçlü barış anlaşmasının imzalanmasından sonra, Karabağ'daki statüko gerçekten dramatik bir şekilde değişti ve anlaşmanın hükümleri, Ermenistan üzerinden, Batı Azerbaycan ile Nahçıvan arasında da dahil olmak üzere tüm iletişim koridorları arasındaki engellerin kaldırılmasını da öngörüyor, bu da Türkiye ile ilişkilerin normalleşme sürecini de belirlemiş oluyor. Ancak, ortada önemli nüanslar da var.

Karabağ savaşından sonra Ankara ile Erivan arasındaki ilişkilerin normalleşme olasılığı hakkında Bakü'de ilk konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan oldu. Ardından AGİT dışişleri bakanlarının video konferansında konuşan Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, “Karabağ ile ilgili üçlü anlaşmanın imzalanmasının ardından Türkiye, Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesine güveniyor ve umut ediyor” dedi. Onun sözleriyle, “Ermenistan'a hiç bakmadık ve topraklarında hiçbir zaman hak iddia etmedik ve bugün ülkelerimiz arasında normal iyi komşuluk ilişkilerinin kurulması için gerçek bir şans var”. Bununla birlikte, daha önce Paşinyan, Türkiye ile ilişkiler hakkında “herhangi bir ön koşul olmaksızın” yeniden kurma olasılığını açıklamış olsa da, 7 Aralık 2020'de Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov ile birlikte düzenlenen ortak bir brifingde konuşan Ayvazyan, Türkiye'ye neredeyse o andan itibaren tarihi bir anlatım sundu. Ermenistan'ın bağımsızlığını kazanması, Ermenistan ve diasporadaki insanların önemli bir kısmının “20. yüzyılın ilk soykırımı” ndan sağ kurtulanların torunları olduğu hatırlatmasında bulunarak, Türkiye'nin 1993 yılından bu yana sürdürmüş olduğu ambargo faktörünü özetleyerek, Ekim 2009'da imzalanan ve Ankara'nın uymayı reddetmiş olduğu “Zürih Protokolleri” nden söz etti. Buradan yola çıkan Ayvazyan, “Ankara, Ermenistan'ın güvenini kazanmalıydı” dedi.

Resmi düzeyde, Ermenistan'ın Türkiye'ye karşı toprak iddiasında bulunmasının asla öne çıkmadığı da unutulmamalıdır. Resmi olmayan açıklamalar üzerinden Ermeni uzmanlar tarafından oluşturulan çeşitli jeopolitik tezler ortada dolaştırıldı. Sorun, Ermenistan'ın “müzakerelere Ermeni tarafının katılımı olmaksızın imzalanan Moskova Antlaşması'na dayandığı” için meşru olmadığını düşündükleri 1921 Kars Antlaşması'na karşı tutumuyla ilgilidir. Bu bağlamda Ankara yapmış olduğu açıklamada, “Erivan ile ilgili netleştirilmesi gereken bazı konular var” dedi ve Ermenistan'ın bu konuda resmi düzeyde konuşması gerektiğini ima etti. Ancak, deyim yerinde ise, Karabağ savaşından sonra eski “jeopolitik yapı” treni ortadan kalktı., Ancak, Türkiye Ermenistan'a ilk adımı atmak için acele etmiyor. Hürriyet gazetesinin Türkçe baskısına göre, Ankara için “Ermeni sorunu” Dağlık Karabağ sorunlarıyla sınırlı değildir, Ermenistan'ın fikirlerinin yeniden canlanmasını sağlayan, Ağustos 1920’deki Sevres Antlaşması, ancak Ermeni Batı Diasporası ile ilişkiler kurma şeklindeki varlığını ... belirli koşullar altında dışlamadığı için daha geniş bir jeopolitik boyuta sahip bulunuyor. Bu ilk konu. İkincisi ise: Hürriyet, Ankara'nın Erivan ile ilişkilerinin normalleşmesini, Erdoğan'ın “tarihsel bir tarihe uzlaşma” olarak tanımladığı “Türkiye ile Ermenistan Ermenileri ve topraklarında yaşayan Kürt asıllı vatandaşlar arasındaki anlaşma” ile Türkiye'nin sosyal demokratikleşme sürecinin yeni turu bağlamında Kürtlerle ilişkilerindeki değişimlerle bağlantılı olarak araya sıkıştırmaya çalışacağını varsayıyor.

Eğer, bu tutum sürdürülürse, Ankara için Karabağ faktörü, daha geniş jeopolitik hesaplamalar temelinde Ermeni diasporasıyla diyaloğunun nedenlerinden biri konumuna gelebilir. Türkiye için Ermenistan ile ilişkilerin iyileştirilmesi, stratejik dış politika hedeflerinden ikisine büyük ölçüde yaklaşmayı mümkün kılıyor: Avrupa Birliği ile yakınlaşma ve AB ile yeni bir entegrasyon seviyesine ulaşmak. Bu nedenle Erdoğan, Azerbaycanlı mevkidaşı İlham Aliyev'in aksine Karabağ sorununun bittiğini düşünmüyor. Haklı olarak “siyasi ve askeri boyutta yürütülen mücadelenin birçok cephede de süreceğine” inanıyor. Şimdilik, Erivan'ın Ankara ile ilgili konuşma dilini değiştirdiğini ve mevcut koşullar altında Türk büyükelçiliğinin Erivan'daki görünümüne toplum içerisinde kitlesel tepkiler ve şiddetli anlaşmazlıklar eşlik etmesi koşullarına rağmen, sözlerden eylemlere geçilmesi çağrısında bulunduğunu belirtiyoruz. Ancak Ermeni-Türk uzlaşması iki komşu ülkenin iç siyasi sorunu olarak bulunmuyor. Bu, sadece şimdi başlayan yeni büyük Kafkas oyununun bir parçası olarak duruyor.

Kaynak: https://regnum.ru/news/polit/3189174.html