Çavuşoğlu neden Bakü'ye uçtu?

08/10/2020. Moskova. 07 Ekim 2020. REGNUM. Foto: Ivan Shilov. Çeviri: Fatih Atan (Atanba - Тванба). Karabağ savaşına Suriyeli paralı askerlerin katılımının değerlendirilmesi etkin duruma gelirse, AGİT Minsk Grubu eşbaşkanlığını sürdüren ülkeler silahlı bir koalisyon oluşturmak ve BM Güvenlik Konseyi aracılığıyla uygun bir karar almak için bir proje geliştirebilirler. BM, Eylül ayında, Suriye Ulusal Ordusu savaşçılarının Suriye'deki Kürtlere, Hıristiyanlara ve diğer azınlıklara karşı işlediği birçok çeşitli suçu (adam kaçırma, tecavüz ve gasp) detaylandıran bir rapor yayınladı.

Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Bakü'ye bir çalışma ziyareti gerçekleştirdi. Azerbaycanlı mevkidaşı Jeyhun Bayramov ile görüştü ve ülke devlet başkanı İlham Aliyev tarafından kabul edildi.

Başka herhangi bir durumda, Türkiye ile Azerbaycan arasındaki yakın stratejik işbirliği göz önüne alındığında böyle bir ziyaret olağan öneme sahip bir olaya atfedilebilir. Ancak Karabağ savaşı koşullarında Çavuşoğlu'nun Bakü'de ortaya çıkışı, Türk Dışişleri Bakanı'nın bu biçimde Azerbaycan'a dayanışma ve destek göstermeye karar vermesi, kamuoyu açıklamalarına uymayan ciddi anlamlarla dolu olur. Bakü görüşmelerinin detayları kamuoyuna açıklanmadığı için bazı yerel uzmanlar, Çavuşoğlu'nun “Ermenistan ve diğer ülkelerin Azerbaycan üzerindeki baskısını etkisiz hale getirmek için diplomatik düzlemdeki eylemleri” Azerbaycan ile koordine ettiğini öne sürüyorlar. Çavuşoğlu'nun Ankara'da NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile yaptığı görüşmelerin ertesi günü tam anlamıyla Bakü'de ortaya çıktığını ve bu sırada Suriye'deki savaşın yanı sıra Libya'daki çatışma ve Doğu Akdeniz'deki anlaşmazlıkların Dağlık Karabağ'daki savaşın da tartışıldığını not edelim. Stoltenberg'in Türk tarafına bir takım kararlar tevdi ettiğine inanmak için ciddi gerekçeler var ki, Çavuşoğlu Azerbaycan devlet yönetiminin dikkatini çekmeye karar verdi.

Mevcut olgusal materyal, yeni ciddi unsurların ortaya çıkmaya başladığı Karabağ savaşıyla ilgili durumu yeniden inşa etmemize izin veriyor. Her şeyden önce bu, ABD, Rusya ve Fransa devlet başkanlarının Dağlık Karabağ'daki duruma ilişkin ortak bir açıklaması bulunuyor ve eş başkan konumundaki ülkeler, çatışan tarafları AGİT Minsk Grubu'nun katılımıyla savaşı sona erdirmeye ve önceki formatta müzakerelere başlamaya çağırdı. Ardından eş başkanlık eden ülkelerin dışişleri bakanları ortak açıklama yaptı. Ancak Frankfurter Allgemeine Zeitung'un yazdığı gibi, diplomatik bir yenilgiye uğrayan ve Dağlık Karabağ sorununun “sıcak çatışma” aşamasına geçişini engelleyemeyen AGİT Minsk Grubu'nun faaliyetlerine “yeni bir nefes” vermek mümkün olmayacak, açıklamalar tek başına başarılı olmayacak. Dahası, Dağlık Karabağ'daki mevcut savaş Nisan 2016'da olduğu gibi silahlı bir çatışma değil, o zaman ana unsur olarak Moskova'nın ancak Washington ve Paris'in de desteğiyle Ermeniler ve Azeriler arasındaki düşmanlıklara hızla son vermeyi başardığı bir olaydı.

O zamandan bu yana çok şey değişti. Ve sadece Ermenistan ve Azerbaycan'da değil, Orta Doğu'da ve uluslararası arenada da. Şimdi Dağlık Karabağ'daki savaş, Güney Kafkasya sınırlarının çok ötesindeki durumu ciddi biçimde etkilemeye başlıyor. Dahası, eğer daha önce bölgesel güvenliğin tek garantisi sadece Rusya olarak algılanıyorsa da, şimdi Bakü müttefiki Türkiye'yi bu sisteme sokmaya başladı. Bu arada, Frankfurter Allgemeine Zeitung'un analistleri, “Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev'in uzun yıllardır dile getirilen Dağlık Karabağ'ı yeniden ele geçirme tehdidini gerçekleştirme girişiminde belirleyici bir faktör haline gelen durumun Ankara'nın desteği sayesinde olduğuna” inanıyorlar. Bu durum, AGİT Minsk Grubu’na eş başkanlık eden ülkelerden hiçbirinin Azerbaycan ve Ermenistan politikasını aynı anda etkileyemeyeceği anlamına geliyor. Ancak Rusya ile ilişkilerini bozmaktan korkan Türkiye, Karabağ savaşına Azerbaycan tarafında doğrudan katılmaktan kaçınıyor. Dağlık Karabağ'da Suriyeli cihatçı paralı askerleri vekil ordu olarak kullanmaya karar verdi.

Fransa Devlet Başkanı Emmanuel Macron, Türkiye'den Suriyeli cihatçıların Dağlık Karabağ'daki çatışmalarda yer aldığını ve bu durumun “güçler dengesini değiştirebileceğini” söylediğinde, Aliyev bu bilgiyi kategorik olarak çürütmek istedi ve Paris'ten “kanıt” sunmasını ve “Azerbaycan'dan kamuya açık bir biçimde özür dilemesini” istedi. Ancak daha sonra Macron'un bu bilgileri Amerikan istihbaratı ve Rusya Dış İstihbarat Servisi temsilcileri tarafından doğrulandı. Bu durum, Minsk Grubu'nun eş başkanlık ülkelerinin, Dağlık Karabağ'daki savaşı “cihatçı terörle mücadelenin” cephelerinden biri olarak değerlendirerek, siyasi olarak farklı bir biçimde nitelendirmeye başladığını gösteriyor. Böyle bir karar hâkim duruma gelirse, askeri bir koalisyon oluşturmak için bir proje geliştirebilir ve BM Güvenlik Konseyi'nden uygun bir karar alabilirler. BM, Eylül ayında,, Suriye Ulusal Ordusu savaşçılarının Suriye'deki Kürtlere, Hıristiyanlara ve diğer azınlıklara karşı işlediği çok çeşitli suçları (adam kaçırma, tecavüz ve gasp) detaylandıran bir rapor yayınladı. Bu senaryonun gerçekleşmesi durumunda Azerbaycan, Dağlık Karabağ'ı sonunda kaybedebilir.

Yani Çavuşoğlu'nun Bakü'deki görüşmelerde tartışacağı bir konu vardı, çünkü artık bu stratejik müttefiklere sadece Ermenistan karşı değil. Ancak onun, çatışma durumunda bulunan Bakü ve Erivan'ın barış görüşmelerine katılacağı koşullar görünmüyor. Ancak, dünya toplumunun da bölgede kalıcı barışı sağlamak için değişikliklere yönelmeye başladığını herkes anlayabiliyor.

Kaynak: https://regnum.ru/news/polit/3083799.html