Eski Başkan’ın Rövanşı mı?

26/02/2017. Politcom.ru Sergey Markedenov. 14 Şubat 2017. Çeviri: Fatih Atan (Atanba - Тванба). Sergey Markedenov – Doçent, Rusya Devlet Sosyal Bilimler Üniversitesi Dış Politikalar ve Yabancı Bölge Çalışmaları Bölümü.

Sergey Markedenov.

Abhazya: Eski Başkan’ın Rövanşı mı?

Ankvab, geri döndü! Bugün için bu olayın, Abhazya’da en önemli haberi olduğunu söylemek abartılı olmaz. Aslında, eski devlet başkanının yaşanan olaylar sonrası ülkesinden ayrılması sonrasında ülkesine dönmesi, bir başka “etki olmaksızın” bile bu olay, büyük bir ilgi yaratırdı. Ancak bununla birlikte, coğrafi bölgede sıradan önemli bir siyasi olay olarak bulunmamaktadır.

Aleksandr Ankvab, Sovyetler Birliği sonrasında, 2011 yılında Abhazya’nın 3. Devlet Başkanı oldu. O, selefi Sergey Bagapş’ın zamansız ölümü sonrasında yapılan erken devlet başkanlığı seçimlerini kazandı. Ancak, 2014 yılı Mayıs ayında yaşanan kitlesel olaylar nedeniyle, Ve Ankvab, devlet başkanlığını seçimler olmadan görevini bırakan ilk Abhaz lideri oldu. Bu olaylar sonrasında ülkesini terk etti. Birçok kişi, bu çok eski Abhaz siyasetçi açısından, sonbaharın tamamen ya da geri dönülemez bir biçimde erken geldiği biçiminde görünüyordu. Ancak bu tür hesaplamalarında erken olduğu kanıtlandı. Bugün için sonuçlar Ankvab’a neler getirecektir, tahmin etmek zor. Bu parti, sürecek mi ya da oyunun sonu görülecek mi?

Ne olursa olsun bu sorulara son yanıt verlimedi, artık şimdi durumun ciddiyeti, Abhazya’daki parlamento seçimlerine olan hazırlığın gerçeğidir. Seçimler Mart 2017’de yapılacak. Cumhuriyet’te yapılacak olan seçimler, oldukça yüksek bir düzeyde ki rekabet içerisinde gerçekleşecek. Önümüzde, beş yıl önce gerçekleşen seçim ile ilgili bazı gerçekler ve rakamlar bulunmaktadır. 2012 yılı seçimlerinde 35 koltuk için 148 kişi mücadele etti. Ancak ilk tur sonrasında (10 Mart’ta gerçekleşti) meclis başkanının kim olacağı açık olarak anlaşılamadı, cumhuriyetin en yüksek yasama organının yönetimi, muhalefet ve iktidar partisi arasında nasıl paylaşılacağı belirlenemedi. Beş yıl önce ilk tur seçimlerinde 13 milletvekili ile elekten geçildi, ikinci turda ise 22 milletvekili ile geçildi. Daha önceki 2007 parlamento seçimleri sonrasında ise Abhazya’nın tanınmış simaları olan Konstantin Ozgan ve Beslan Butba tarafından oluştu. Mart 2012 yılında, ilk turda, Abhazya Cumhuriyeti’nin ilk devlet başkanı Vladislav Ardzınba’ya yakın bir kişi olan Anri Djergenia aday oldu. İkinci turda ise, Parlamento Başkanlığı ve Başkan yardımcılığı seçiminde Nugzar Ashuba ve İrina Agrba’yı geçemedi. Bu gelişme sonrasında 2002 yılında Cumhuriyetin en yüksek temsil organı başında görev alan Nugzar Ashuba ikinci kez bu göreve geldi!

Ancak, bizler günümüze gelelim. Abhaz gazeteci Vitaly Sharia şöyle diyor. “12 Mart tarihinde Abhazya’da yapılacak olan seçimler, onun tarihinde en rekabetçi döneminin olması bekleniyor.” Bu milletvekili adayları içerisinde ülkenin birçok tanınmış siyasetçisi de bulunuyor. Sırası ile onları belirtmek uzun süre alırdı. Bunların içerisinden bazıları şunlar, Abhazya Cumhuriyeti eski Dışişleri Bakanı, Güney Kafkasya Sorunları Cenevre Görüşmeleri katılımcısı, dilbilimcisi Vyacheslav Chirikba, eski başbakan Leobid Lakerbaya (o, söylemek gerekirse Ankvab ile birlikte çalıştı), eski Merkez Seçim Kurulu Başkanı Batal Tabagua. Muhalefet Bloğu eş başkanı, Ağustos 2014’de yapılan erken devlet başkanlığı seçimlerinde Raul Hadjimba karşısında muhalefetin ortak adayı olarak seçime katılan ve %36 oranında oy alan, onun palanları içerisinde çalışan Aslan Bjania. Bjania 2010 – 2014 yılları arasında (Ankvab’ın üç yıllık devlet başkanlığı dönemi) Devlet Güvenlik Servisi’ni yönetti.

Bu bağlamda, seçim öncesi hazırlık döneminin en ilginç olayı, Aleksandr Ankvab’ın Gudauta’daki seçim bölgesinden adaylığını açıklaması olmalıdır. Bu eski başkan için küçük bir girişim mi? Abhaz siyasetinde, basit gibi görünen sorular, tek bir yanıt oluşturmaz. Muhalefet adaylarının başarılı bir performansı durumunda (bu durum daha varsayım) Ankvab’ın parlamento başkanı ya da başkan yardımcılığı gerçekleşirse, bu sıradan bir makam olmaz. Unutmayalım ki ayrıca, Abhazya da siyasal reform ve devlet üst yönetimindeki güçler ayrılığının dağılımı konusundaki görüşmeler, artık birkaç yıldır sürüyor. Bu durum, ileride yapılacak olan devlet başkanlığı seçimlerinde büyük ya da küçük bir sıçrama tahtası olarak denenebilir. Ayrıca, bölünmeyi hesaplamak gerekir, bu Abhazya’da vardı ve oldu. Devlet yetkilileri ve muhalefet, geçtiğimiz yıl sonunda, büyük zorluklar içerisinde uzlaşmaya vardılar. Ancak, bundan sonra aralarında daha fazla güven ortamı olmadı. Küçük cumhuriyetlerde, “Kırmızı Çizgileri” geçmemeye ve risk almamaya ve her ikisine de dikkat edilir. Politikacılar ve uzman çevreler, Ankvab’ın gidişine ve göstergelere dayanarak, eski devlet başkanının daha sert davranış biçimine hazır olduğunu tartışıyorlar. Her nasılsa, olmadı, o ötesine gitmedi ve 2014 yılında çatışmaya yol açmadı. Fakat, onun bu kolay gidişi, dışarıdan bakıldığında, Abhazya’nın 3. Devlet başkanının ülke içerisinde hiçbir siyasi emelinin olmadığı gibi farklı bakışlara yol açtı.

Bu arada, “geri dönenler” hakkındaki tüm biyografiler, kim ne derse desin, onların mücadeleci karaktere sahip olduklarını gösteriyor. Abhazya’nın Gürcistan SSC içerisinde bulunduğu dönemlerde, Tiflis’deki iktidar koltuklarında çok ender Abhaz bulunuyordu. Bu dönemde, Ankvab, Gürcistan Komünist Partisi Merkez Komitesi içerisinde bulundu ve çalıştı ve Federal Cumhuriyet İçişleri Bakan Yardımcılığı görevinde bulundu. Bu dönem sonrası kalan “Gürcü İzleri”, onunla çoğu kez “Acımasız Şaka” biçiminde oyun oynadı. Ve 1992 – 1993 savaşı sırasında Ankvab çevresinde bir dalga halinde çelişkili söylentiler oluşturuldu ve ayrıca 2011 yılındaki kampanya sırasında bu konu “Kara Propaganda” aracı olarak ortaya sürüldü. Ne olursa olsun, Ankvab, daha 1993 yılında, Vladislav Ardzınba karşısında açık olarak muhalefet eden ilk siyasetçi oldu. Bu öyküyü daha iyi kavrayabilmek için, Gürcistan’a karşı verilen ulusal bağımsızlık savaşı ve zafer sembolü olarak bilinen Abhazya’nın ilk Devlet Başkanı’na bile rakip olduğunu anlamak gerekir (Birçok koşullar ile birlikte olsada). 1993 yılı içerisinde Ardzınba popülerliğin zirvesinde bulunuyordu. Abhazya’da ülke içerisinde beş yıl ikamet etmeyen kişilere siyaset yapma izni ni yasaklayan karar, (Ardzınba ile yapmış olduğu mücadele yüzünden) “Moskovalı Abhazları” ama büyük ölçüde Ankvab’ı engellemek amacıyla “Seçime Katılma” haklarından yoksun bıraktı. Ancak, o muhlefet hareketleri olan Aytar / “Yeniden Doğuş” «Айтайра»/«Возрождение» Hareketi (Şubat 2000’de kuruldu) ve “Amtsakhara” / “Sülale Işıkları”, «Амцахара»/«Родовые огни» (Abhazya – Gürcistan Kurtuluş Savaşı Gazileri tarafından 2001 yılında kuruldu) için “kutlu lider” «крестным отцом» olarak kaldı. Ve, Ankvab, 2004 – 2005 Devlet başkanlığı seçimleri sırasında ve ayrıca Sergey Bagapş döneminde (2005 – 2011) ikinci planda kaldı. Ancak, bütün bunlar, ne bir başarısızlık, ne de yukarıda belirtilen hırsın niteliklerinin kaybolduğu anlamına gelmez. Aksine, bütün bu nitelikler, onun üç yıllık başkanlık döneminde kendisini göstermiştir. Ve artısı ve eksisi ile.

Ankvab’ın ikinci kez ülkeye dönmüş olduğunu da “not” edelim. Uzun zaman önce, onun dönüş olasılığının olabileceği hakkında bazı gazeteci ve uzmanlar (Anton Krivenyuk, Roin Agrba) yazılar yazdı ve bu gerçekleşti. Eski devlet başkanının 17 Haziran 2015 tarihinde “Askeri – Endüstriyel Hizmetler” «Военно-промышленному курьеру» ile yapmış olduğu söyleşide bunları ortaya çıkarıyordu. Söyleşi “Manşetler Altında” yayınlandı: «Aleksandr Ankvab: “Abhazya’da hazırlıksız nutuk atmak ve popülizm metodları uygulamak olmaz”». O zaman, eski devlet başkanı, açık bir biçimde, ülke halkına kitlesel eylemler yaptıran organizatörleri, devlete karşı darbe girişimcileri olarak nitelendirdi. Ve Sovyet sonrası “renkli devrimler” ile karşılaştırıldığında, Mayıs 2014 (Kremlin odalarındaki diğer okuyucuların hassas olduklarını bilerek) başarısız da olmadı. Daha sonra, Ankvab kendisi ile görüşmede bulunan gazeteciyle olan görüşmesini tamamladı: “Anayasa karşıtı eylemlerin etkileri tahmin edilemez ve her zaman sonu iyi olmayabilir. Kimse, Boomerangın nasıl ve ne zaman geri döneceğini bilemez”.

Boomerang, parlamento seçimleri arifesinde, Şubat 2017’de geri mi döndü? Yineliyorum, bugün için Ankvab’ın yeni politik kariyeri nasıl gerçekleşecek, bir tahminde bulunmak zor. Ancak, bazı temel yaklaşımlarda bulunulabilir. Son yıllarda Abhazya’da durum hızla değişiyor. Gürcistan ile varolan etnopolitik çatışmalar, ülke içerisindeki sosyo – politik süreçlerin gelişimi nedeniyle ikinci planda kalmaktadır. Gelecekteki gelişmelerin sorunları öne doğru çıkıyor. Abhazya, Rusya’nın Güney Kafkasya’daki çıkarları için daha fazlabir referans noktası durumunda olacak mı? Böyle bir rolün utanç verici ya da aşağılayıcı hiçbir durumu yok. Uluslararası tanınma koridorunda geniş bir tanınma yoksunluğunda, manevra yapma alanı oldukça dar bulunuyor. Ancak etkin bir irade ve net bir tanımlama ile onu genişletebilirsiniz (Tabii ki anlayış içerisinde, hem siyaset, hem de ekonomi – mümkünse sanat ile). Her koşulda, (Tiflis ile olan etno-politik çatışma olasılığının hızla azalması ile birlikte) Abhazya’daki sosyal yaşamın uyumlu duruma getirilmesi önceliklidir. Ve bu bağlamda Ankvab’ın çalışması, faklı biçimlerde engellenebilir. Döndükten sonra önüne zor engeller konulabilir ve devlet yönetimi karşısına ilginç bir aday koyabilir. Buna benzer olaylar, 2004 yılında Abhazya’da ve 2011 yılında Güney Osetya’da yaşanmıştır. Benzer bir biçimde, başarısızlıkla sonuçlanabilecek olaylara yol açabileceği hakkında ciddi korkular bulunmaktadır. Moskova açısından iç çekişmeler, ikincil durumda kalabilir, her koşulda Ankvab ve Hadjimba Rus yanlısı liderler olarak kalabilir, mümkündür ve akla yakındır.

Bu tezin kabulü için biraz çaba gerekir. Meslektaşım olan bir yazar konferansta, Abhazya ve Güney Osetya’nın, jeopolitik coğrafya açısından (tabii ki tartışılabilir) Abhazya ve Güney Osetya’nın artık Güney’de değil Kuzey Kafkasya’da görülmesi gerektiği önerisinde bulundu. En azından, onun bu yargısının, Moskova’daki geniş model çeşitliliğindeki ürünlerin içerisindeki gezintide sağlam temellerinin olduğu anlamını çıkarmak kolay ve bunun son derece etkili olduğu da kanıtlanmıştır. Akıllara, doğal olarak, Kadirov’un Çeçenistan’ı geliyor. Ancak, bu model komşu Dağıstan’da ayrıca İnguşetya’da bile bir çok nedenden dolayı çalışamıyor. Eğer Abhazya için konuşmak gerekirse, bu konunun dikey olarak inşa edilmesi tehlikelidir, ülke içerisindeki iç çatışmaları provoke edebilir, Rusya’nın konumunu güçlendirmez, aksine zayıflatabilir. Bu söylem çerçevesinde bile “Dikey” model, bizim “jeopolitikamız” açısından, sorunların çözümü için değil yaratılması için bir “dayanak noktası” olur. Rusya açısından Abhazya’da odaklanması gereken temel seçim, hükümet ve muhalefet arasındaki çelişkileri yumuşatmak ve arabulucu olmak, daha çok verimlilik yaratmaktır. Vladislav Ardzınba, 2004 yılındaki rakibinden ne kadar rahatsız olsa da, Rusya’nın tanınması ve Rusya Federasyonu ile ilişkilerin kurulmasında öncülük yapan ilk liderdi. Bu örnek, Ankvab’ın dönerek sistemi inşa etmesi anlamında bir yanıt olarak akılda tutulmalıdır. Hiç şüphe yok ki, bu politikacı, Moskova ile zor ilişkileri olan birisidir (farklı devlet yönetimi ve çeşitli güç noktaları görünmektedir). O, enerjik ve hırslı, kurnaz ve acımasız bir kişilik. Ancak, bugünün koşulları içerisindeki Ankvab – bir soyadı değil, ülke kamuoyunun belli bir yüzde oranının adayı olabilir. Bütün bunlar, Hacımba soyadının arkasındaki oyların yok sayılması anlamına gelmez. Ve Rusya açısından, bu güçleri kendi çıkarları açısından birleştirmek, son derece önemli bir görevdir. Bu, Abhazya içerisindeki anlaşmazlıklar içinde lobi çalışması yaparak, rol oynamaktan çok daha değerlidir. Sonuç olarak ülkenin eski devlet başkanının geri dönüşü – sadece, rakibine karşı bir meydan okuma değil, aynı zamanda Güney Kafkasya’daki Rus politikasının kalitesi açısından ciddi bir sınavdır.

Kaynak: http://politcom.ru/22074.html