Gagavuz Sorunu | Abhazya haberleri

31/03/2013.Değerli okuyucular, Karadeniz Bölgesi’nde Çeşitli halklar yaşamakta ve bunlardan bazıları bağımsız devlet, özerk cumhuriyet, özerk bölge yapılarına sahip bulunuyor. Özellikle Türkiye’yi ve Türk toplumun ilgilendiren bir konuyu sizlere sunmak istiyoruz.

Moldova Cumhuriyeti, Pridnestroviya’nın bugün için “de-facto” bağımsız cumhuriyet olarak ayrılması sonrasında Gagavuz Cumhuriyeti ile sorunlar yaşıyor. “Ortodoks Hıristiyan Türk” olan Gagavuzlar hakkındaki yazının Karadeniz Havzası Halklarını öğrenmek isteyenlere yardımcı olacağını düşünüyoruz.

Abhazyam.com Genel Yayın Sorumlusu

Fatih Atan (A’tanba)

*******************

Rus Siyaset Araştırmacısı Paul Svyatenko, 29 Mart’ta REGNUM Haber Ajansı’na yaptığı yorumda “Gagavuz Başkanı, Moldova’da var olan siyasal konum ve Gagavuz halkının özel durumuna göre açıklamalarda bulunduğunu düşünüyorum” dedi.

Bilindiği üzere 25 Mart Pazartesi günü İstanbul ayrın Üniversitesi’nde düzenlenen “I. Uluslar arası Güvenlik ve Strateji Konferansı”nda konuşma yapan Gagavuzya Başkanı Mihail Formuzal “Son yıllarda özellikle Rusya Federasyonu ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki politik – ekonomik ortaklık, son yıllarda “Avrasya” adı altında iki ülke tarafından kabul edilebilir bir ideolojik kavram öncülüğünde sadece politik alanda etkinliğini sürdürmeyecektir, aynı zamanda bilimsel ve akademik düzeyde “Slav – Türk Avrasya Birliği” ideoloji kavramı içerisinde karşılıklı yarar sağlayan bir ideolojik biçim kazandıracaktır” dedi.

Rus Uzman Paul Svyatenko “Gagavuzya’nın Moldova içerisindeki konumu – otonomi statüsü bulunuyor ve anladığım kadarı ile bu özerklik, Moldovalı yetkililer tarafından daha önce Gagavuzya’nın Pridnestroviya ve Abhazya gibi bir tür tanınmayan devlet statüsünü kazanmak istemelerine rağmen Gagavuz yetkililer daha sonra bu özerklik yapısı konusunda Moldova ile anlaştılar” dedi.

Paul Svyatenko “Gagavuzya, çağdaş dünya içerisinde kendi yerini bulmaya çalışıyor, Moldova Merkezi Hükümeti’nin var olan özerk yapılarını kısıtlama girişimlerine karşı kendisini korumak için dikkat çekmeye çalışıyor. Ve bunun için Gagavuzya Başkanının bu konu hakkında uluslar arası otoriteye gereksinimi bulunuyor. Aslında, onun ulaşmaya çalıştığı destek, Türkiye ve Rusya’nın arabuluculukta bulunmasını istemesi, Gagavuz halkının Türk ve Slav Dünyasında eşsiz bir konuma sahip bulunmalarındandır. Gagavuzlar – Türk kökenli halk, dinleri Ortodoks Hıristiyan, dilleri Türk diline çok yakın ve Ortodoks Hıristiyan olduklarından Rus Slav Devletleri içerisinde bulunuyorlar” dedi.

Paul Svyatenko “Formuzal’ın istemini bu nedenlere dayandırdığına inanıyorum. Nitekim, konuşmasında sadece Gagavuzya’nın Türk ve Slav Dünyalarına ortaklık için bir model olarak hizmet edebileceğini vurguladı. Bundan dolayıdır ki o yaptığı açıklamada sadece Avrasya modeline vurgu yapmak istemedi, sorunu Gagavuzya çevresinde değerlendirdi” dedi.

Bağımsız Gagavuz Cumhuriyeti: Moldova SSC’nin Güney Bölge Milletvekilleri tarafından 19 Ağustos 1990 Tarihinde ilan edildi. O zamanlar daha Moldova Cumhuriyeti Bağımsızlığını ilan etmemişti, daha sonra 27 Ağustos 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan etti. Gagavuz Cumhuriyeti’nin ilk ve tek devlet başkanı Stephan Topal seçildi ve Yüksek Meclis Başkanlığına Mihail Kendigelyan seçildi. Ekim 1990 Tarihinde, Moldova SSC’nin Romanya ile birleşme konusunda uyguladığı politikalara tepki olarak Gagavuz Yüksek Meclisi’nin erken seçim kararı alması sonucunda Gagavuz Cumhuriyeti ilan edildi. Bu kararı bahane ederek Moldova Halk Cephesi Milisleri ve Romanya “Gönüllüleri” Gagavuzya’ya gönderilerek Bağımsız Gagavuzya hareketin bastırılmasında görev aldılar. Moldova Paralmento Binası üzerine “Gagavuzya, Moldova’nın Saçsız Başı” ve “İyi Gagavuz – Ölü Gagavuz” pankartları asıldı. Moldova Halk Cephesi’nin tek lideri olan Başbakan Mircea Druk “Gagavuzya’ya Savaş” açtı. Olaylar Gagavuz halkında ölümlere yol açtı. Çatışmaların tırmanması SSCB Silahlı Kuvvetleri ve Pridnestroviya’dan gelen gönüllüler tarafından engellendi. Gagavuz Cumhuriyeti 1994 yılına kadar 4 yıl bağımsız devlet olarak varlığını sürdürdü, daha sonra Moldova Cumhuriyeti içerisinde özerk bölge statüsü olarak yer aldı. Gagavuzya Cumhuriyeti’nin yasalar ile belirlenmiş olan özerk yapısı, bugüne kadar tam olarak uygulanmamakta ve Moldova’lı yöneticiler tarafından sürekli olarak ihlal edilmektedir. Özellikle Kişinev Yönetimi, Gagavuzya’nın kaybı, kendi bağımsızlığının sorgulanmasını gündeme getireceği için Gagavuzya’nın iç ve dış politikaların şekillenmesine katılmasının da özerk bölge konumu kendi kaderini tayin haklarının da gündeme gelmesinden çekiniyor.

Çeviri: Fatih Atan (A’tanba)

Kaynak: http://www.regnum.ru/news/fd-abroad/abxazia/1642537.html#ixzz2P1AxzkVy